مهدويت در كلام امام محمد باقر (ع)
بيشترين روايات و اخباري كه در زمينه معارف ديني و اسلامي به ما رسيده است، از جانب امام باقر و امام صادق عليهماالسلام بوده است زيرا در دوره آن امامان بزرگ فرصتي مناسب فراهم گشت تا آنان بتوانند ظرائف و نكات دقيق ديني را براي هدايت بشريت ارائه نمايند از جمله اموري كه در سخنان و گفتار امام باقر عليه السلام به طور كامل مورد تبيين قرار گرفته است، مساله مهدويت ميباشد كه به جلوههايي از آن اشاره مينماييم:
تسلط كامل حضرت مهدي (عج) بر عالم
بي شك نميتوان حكومت مهدوي را محدود در يك گوشه خاص جهان نمود و حضرت مهدي ارواحنا فداه را به يك نژاد خاص مربوط كرد بلكه آن حضرت متعلق به تمام عالم ميباشد و دولت و حكومت وي بر تمام جهان ميباشد چنان چه قرآن كريم سيطره آن حضرت را بر تمامي زمين ميداند و ميفرمايد: "ان الارض يرثها عبادي الصالحون"(1)؛ زمين را بندگان شايسته به ارث خواهند برد كه امام باقر عليهالسلام در ذيل اين آيه ميفرمايند: «اين افراد (صالحون) همان ياران مهدي(عج) در آخرالزمان خواهند بود.» (2)
و در جاي ديگر فرمودند: گويا ياران حضرت مهدي را ميبينم كه بر خاور و باختر گيتي مسلط شدهاند و هيچ چيز در عالم نيست مگر آن كه از آنان فرمان ميبرد."(3)
ايجاد اقتصادي سالم و مفيد در جامعه بشري
عدم برنامهريزي صحيح، ويژهخواري، تبعيض و ... از اموراتي هستند كه زندگي رفاهي و معيشتي دنيا را فلج ميكند و راه يك زندگي متعادل و سعادتمندانه را براي تك تك افراد از ميان برميدارد. به طور حتم اگر منابع و ثروتهاي خدادادي با يك برنامهريزي صحيح و همچنين مديريتي متعهد و كارآمد در كليه جوامع تقسيم گردد شاهد اقتصادي با بركت و با بازدهي كلان خواهيم بود و اين رويه در حكومت حضرت مهدي(عج) به طور كامل محقق خواهد شد. در آن دولت كريمه، هر نيازمندي به آمال و حوائج خود خواهد رسيد و آن حضرت چنان بذل و بخشش به افراد جامعه مينمايد كه حتي پيامبران گذشته چنين كاري را نكردهاند و كار به جايي ميرسد كه ديگر كسي يافت نميشود كه بتوان به او كمك كرد و همه مردم به تمكن مادي و اقتصادي سرشاري دست خواهند يافت.
امام باقر عليه السلام در اين باره چنين فرمودند: «حضرت مهدي(عج) در سال دو بار به مردم مال ميبخشد و در ماه دو بار امور معيشت به آنها ميدهند. تا نيازمندي به زكات باقي نماند . صاحبان زكات زكات خود را نزد فقراء ميآورند ولي آنها نميپذيرند. پس آنها زكات خويش را در كيسههايي قرار ميدهند و در اطراف خانهها ميگردند تا محتاجي پيدا كنند ولي مردم بيرون ميآيند و ميگويند: ما احتياج به پول شما نداريم. سپس آن حضرت چنان دست به بخشش اموال ميزند به طوري كه تا آن روز كسي اين چنين بخشش اموال نكرده باشد.» (4)
آن حضرت در جايي ديگر در مورد بهبود وضع معيشتي اجتماع و مردم چنين ميفرمايند: «همه اموال جهان در نزد مهدي (عج) گرد ميآيد آنچه در دل زمين است و آنچه بر روي زمين است آن گاه مهدي (عج) به مردم ميگويد: بياييد و اين اموال را بگيريد اينها همان چيزهايي است كه براي به دست آوردن آنها قطع رحم كرديد و خويشان خود را رنجانيديد خونهاي به ناحق ريختيد و مرتكب گناهاني شديد.» (5)
رشد عقلي و تكامل معرفتي بشريت
يكي از آرمانهاي عظيم انبياء الهي گسترش علم و معرفت در ميان مردم بوده است، عقلانيتي كه در پرتو آن بتوان به سعادت و پيشرفت كاملي دست يافت. چنان چه حضرت اميرالمومنين ميفرمايند: « خداوند به سوي مردم پيامبران را فرستاد تا فطرت آنان را بيدار نمايند و نعمتهاي فراموش شده را به آنها تذكر دهد و با آنان اتمام حجت نمايد و نيروهاي پنهاني و عقول آنان را باور نمايد.» (6)
از برنامههاي اصلي حضرت مهدي نهادينه كردن فرهنگ تعليم و تربيت ديني و اسلامي و عقل محوري در ميان مردم ميباشد و ظرفيت علمي و معرفتي آنان را به حد كمال خواهند رسانيد. اين مطلب را در حديثي از امام باقر عليه السلام چنين ميخوانيم: «قائم ما به هنگام قيام نيروهاي عقلاني مردم را تمركز ميدهد و منت الهي خويش را بر سر مردم خواهد گذاشت و خردها و دريافتهاي عقلي را به كمال ميرساند و دانش آنان را گسترش ميدهد.» (7)
در حكومت عدل جهاني ديگر ضعف و خلاء فكري و معرفتي وجود ندارد و ريز و درشت اجتماع از منابع سرشار علمي و عقيدتي سيراب ميشوند و حتي زنان خانهدار نيز از آن بيبهره نميمانند. امام باقر عليه السلام در اين باره فرمودند: «در زمان حكومت مهدي (عج) به همه مردم حكمت و علم ميآموزند تا جائي كه زنان در خانهها با كتاب خدا و سنت پيامبر قضاوت ميكنند. قرآن كريم حضرت مهدي را به آب گوارايي تشبيه ميكند و ميفرمايد: «قل ارايتم ان اصبح ماءكم غورا فمن ياتيكم بماء معين» (8) ؛ اگر آب حيات شما در زمين فرو رود چه كسي آن آب روان را براي شما خواهد آورد؟ كه امام باقر عليه السلام در حديثي زيبا اين آب گوارا را به وجود مقدس حضرت مهدي و گسترش علم و معرفت و كمال در ميان بندگان خدا تاويل مينمايند و هم چنين ميفرمايند: «اين آيه در باره امام قائم نازل شده است يعني كيست كه امام شما را آشكار كند كه شما را از آسمان و زمين آگاه سازد و از حلال و حرام و آمين خدا مطلع كند.»(9) اميد است كه خداوند متعال همه ما را از دوستان و ياران آن حضرت در غيبت و ظهورشان مقرر فرمايد.
پاورقي
1- قرآن كريم، انبياء 105.
2- تفسير مجمع البيان، ذيل آيه 105 انبياء .
3- موعود امام مهدي، كتاب سوم، ص 452 .
4- بحارالانوار، ج 52، ص 39 .
5- غيبت نعمائي، ص 237.
6- نهج البلاغه، 33.
7- بحارالانوار، ج52، ص 236.
8- قرآن كريم، ملك 30.
9- كمال الدين، ج1، ص 325.
نويسنده
سايت موسسه فرهنگي و اطلاع رساني تبيان