بازگشت

مهدويت در كلام امام محمد باقر (ع)


بيشترين روايات و اخباري كه در زمينه معارف ديني و اسلامي به ما رسيده است، از جانب امام باقر و امام صادق عليهماالسلام بوده است زيرا در دوره آن امامان بزرگ فرصتي مناسب فراهم گشت تا آنان بتوانند ظرائف و نكات دقيق ديني را براي هدايت بشريت ارائه نمايند از جمله اموري كه در سخنان و گفتار امام باقر عليه السلام به طور كامل مورد تبيين قرار گرفته است، مساله مهدويت مي‎باشد كه به جلوه‎هايي از آن اشاره مي‎نماييم:



تسلط كامل حضرت مهدي (عج) بر عالم

بي شك نمي‎توان حكومت مهدوي را محدود در يك گوشه خاص جهان نمود و حضرت مهدي ارواحنا فداه را به يك نژاد خاص مربوط كرد بلكه آن حضرت متعلق به تمام عالم مي‎باشد و دولت و حكومت وي بر تمام جهان مي‎باشد چنان چه قرآن كريم سيطره آن حضرت را بر تمامي زمين مي‎داند و مي‎فرمايد: "ان الارض يرثها عبادي الصالحون"(1)؛ زمين را بندگان شايسته به ارث خواهند برد كه امام باقر عليه‎السلام در ذيل اين آيه مي‎فرمايند: «اين افراد (صالحون) همان ياران مهدي(عج) در آخرالزمان خواهند بود.» (2)

و در جاي ديگر فرمودند: گويا ياران حضرت مهدي را مي‎بينم كه بر خاور و باختر گيتي مسلط شده‎اند و هيچ چيز در عالم نيست مگر آن كه از آنان فرمان مي‎برد."(3)



ايجاد اقتصادي سالم و مفيد در جامعه بشري

عدم برنامه‎ريزي صحيح، ويژه‎خواري، تبعيض و ... از اموراتي هستند كه زندگي رفاهي و معيشتي دنيا را فلج مي‎كند و راه يك زندگي متعادل و سعادتمندانه را براي تك تك افراد از ميان برمي‎دارد. به طور حتم اگر منابع و ثروت‎هاي خدادادي با يك برنامه‎ريزي صحيح و همچنين مديريتي متعهد و كارآمد در كليه جوامع تقسيم گردد شاهد اقتصادي با بركت و با بازدهي كلان خواهيم بود و اين رويه در حكومت حضرت مهدي(عج) به طور كامل محقق خواهد شد. در آن دولت كريمه، هر نيازمندي به آمال و حوائج خود خواهد رسيد و آن حضرت چنان بذل و بخشش به افراد جامعه مي‎نمايد كه حتي پيامبران گذشته چنين كاري را نكرده‎اند و كار به جايي مي‎رسد كه ديگر كسي يافت نمي‎شود كه بتوان به او كمك كرد و همه مردم به تمكن مادي و اقتصادي سرشاري دست خواهند يافت.

امام باقر عليه السلام در اين باره چنين فرمودند: «حضرت مهدي(عج) در سال دو بار به مردم مال مي‎بخشد و در ماه دو بار امور معيشت به آنها مي‎دهند. تا نيازمندي به زكات باقي نماند . صاحبان زكات زكات خود را نزد فقراء مي‎آورند ولي آنها نمي‎پذيرند. پس آنها زكات خويش را در كيسه‎هايي قرار مي‎دهند و در اطراف خانه‎ها مي‎گردند تا محتاجي پيدا كنند ولي مردم بيرون مي‎آيند و مي‎گويند: ما احتياج به پول شما نداريم. سپس آن حضرت چنان دست به بخشش اموال مي‎زند به طوري كه تا آن روز كسي اين چنين بخشش اموال نكرده باشد.» (4)

آن حضرت در جايي ديگر در مورد بهبود وضع معيشتي اجتماع و مردم چنين مي‎فرمايند: «همه اموال جهان در نزد مهدي (عج) گرد مي‎آيد آنچه در دل زمين است و آنچه بر روي زمين است آن گاه مهدي (عج) به مردم مي‎گويد: بياييد و اين اموال را بگيريد اين‎ها همان چيزهايي است كه براي به دست آوردن آنها قطع رحم كرديد و خويشان خود را رنجانيديد خون‎هاي به ناحق ريختيد و مرتكب گناهاني شديد.» (5)



رشد عقلي و تكامل معرفتي بشريت

يكي از آرمان‎هاي عظيم انبياء الهي گسترش علم و معرفت در ميان مردم بوده است، عقلانيتي كه در پرتو آن بتوان به سعادت و پيشرفت كاملي دست يافت. چنان چه حضرت اميرالمومنين مي‎فرمايند: « خداوند به سوي مردم پيامبران را فرستاد تا فطرت آنان را بيدار نمايند و نعمت‎هاي فراموش شده را به آنها تذكر دهد و با آنان اتمام حجت نمايد و نيروهاي پنهاني و عقول آنان را باور نمايد.» (6)

از برنامه‎هاي اصلي حضرت مهدي نهادينه كردن فرهنگ تعليم و تربيت ديني و اسلامي و عقل محوري در ميان مردم مي‎باشد و ظرفيت علمي و معرفتي آنان را به حد كمال خواهند رسانيد. اين مطلب را در حديثي از امام باقر عليه السلام چنين مي‎خوانيم: «قائم ما به هنگام قيام نيروهاي عقلاني مردم را تمركز مي‎دهد و منت الهي خويش را بر سر مردم خواهد گذاشت و خردها و دريافت‎هاي عقلي را به كمال مي‎رساند و دانش آنان را گسترش مي‎دهد.» (7)

در حكومت عدل جهاني ديگر ضعف و خلاء فكري و معرفتي وجود ندارد و ريز و درشت اجتماع از منابع سرشار علمي و عقيدتي سيراب مي‎شوند و حتي زنان خانه‎دار نيز از آن بي‎بهره نمي‎مانند. امام باقر عليه السلام در اين باره فرمودند: «در زمان حكومت مهدي (عج) به همه مردم حكمت و علم مي‎آموزند تا جائي كه زنان در خانه‎ها با كتاب خدا و سنت پيامبر قضاوت مي‎كنند. قرآن كريم حضرت مهدي را به آب گوارايي تشبيه مي‎كند و مي‎فرمايد: «قل ارايتم ان اصبح ماءكم غورا فمن ياتيكم بماء معين» (8) ؛ اگر آب حيات شما در زمين فرو رود چه كسي آن آب روان را براي شما خواهد آورد؟ كه امام باقر عليه السلام در حديثي زيبا اين آب گوارا را به وجود مقدس حضرت مهدي و گسترش علم و معرفت و كمال در ميان بندگان خدا تاويل مي‎نمايند و هم چنين مي‎فرمايند: «اين آيه در باره امام قائم نازل شده است يعني كيست كه امام شما را آشكار كند كه شما را از آسمان و زمين آگاه سازد و از حلال و حرام و آمين خدا مطلع كند.»(9) اميد است كه خداوند متعال همه ما را از دوستان و ياران آن حضرت در غيبت و ظهورشان مقرر فرمايد.


پاورقي

1- قرآن كريم، انبياء 105.

2- تفسير مجمع البيان، ذيل آيه 105 انبياء .

3- موعود امام مهدي، كتاب سوم، ص 452 .

4- بحارالانوار، ج 52، ص 39 .

5- غيبت نعمائي، ص 237.

6- نهج البلاغه، 33.

7- بحارالانوار، ج52، ص 236.

8- قرآن كريم، ملك 30.

9- كمال الدين، ج1، ص 325.

نويسنده

سايت موسسه فرهنگي و اطلاع رساني تبيان