براي ترسيم سيماي علمي و نقش بارز امام باقر (ع) در حوزه ي معرفتي اسلام، از سه زمينه مي توان بهره جست:

الف - آن چه انديشمندان، فقيهان و صاحبنظران علوم اسلامي، طي قرون متمادي درباره ي آن حضرت گفته اند.

ب - شمار شاگردان و تربيت يافتگان مكتب آن امام، و نيز وجود چهره هاي درخشان علمي و معنوي در ميان ايشان.

ج - شيوه ي زندگي و درسهاي عملي، و نيز آثار علمي بر جاي مانده از آن پيشواي الهي.

هر يك از اين سه منظر، خود مي تواند بياني رسا در توصيف شخصيت باقرالعلوم (ع) باشد و به هر كدام مي توان بسنده كرد، اما از آن جا كه در بررسي اين زمينه ها، مجال استقصا نيست، از هر خرمني، خوشه اي برگرفته، به قدر توان از جلوه هاي آن آفتاب سود بايد جست.