خاندان رسالت و اهل بيت نبوت، گنجينه داران دانش و ذخاير علوم الهي بوده اند. حرمتشان در ميان امت اسلامي، نه فقط از جهت خويشاوندي با پيامبر اكرم (ص)، بلكه بر اساس ارزش هاي معنوي، اخلاقي و علمي آنان بوده و هست.

در بينش شيعه، ائمه معصومين (ع) معلمان واقعي امت اسلامي، پس از رسول خدا (ص) مي باشند، و علوم و معارف ناب قرآني را تنها در مكتب الهي آنان مي توان جست.

كساني كه از ايشان روي برتافته اند، در ميدان اعتقاد، يا به جبر گرويده، يا به تفويض رو آورده اند! و در ميدان زهد و عبادت، يا به رهبانيت افتاده، يا واجبات و ضروريات را به گونه اي توجيه كرده اند! و در ميدان سياست، يا به ستايش حاكمان جائر نشسته، يا به نفي مطلق حكومت اسلامي و حاكميت ديني معتقد شده اند!

تنها در مكتب اهل بيت است كه ژرفاي پيام وحي با كليت و جامعيتش مورد بررسي قرار گرفته، و به دور از هر گونه افراط و تفريط، تبيين شده است. نه جبر و نه تفويض، نه رهبانيت و نه دنياگرايي و تكليف گريزي، نه جمود انديشي در مكتب و نه علمانيت و جدا ساختن دين از مظاهر زندگي اجتماعي، نه قياس و نه انسداد باب اجتهاد.

امام باقر (ع) همانند ساير امامان شيعه در همه ي اين زمينه ها، موضع و بينش داشته به توضيح و تشريح واستدلال پرداخته است. از اين رو، نمي توان انتظار



[ صفحه 78]



داشت كه در اين مجموعه ي كوچك، منظري جامع و كامل از معارف مكتب آن حضرت، ارائه داد، بلكه مي توان به گوشه هايي، اشاره كرد.