در مسير اصلاحگري، هر چند حركت فرهنگي و ايجاد تحول فكري مقدم بر اتخاذ روش هاي قهرآميز است، ولي نبايد همواره در مقام موعظه گر باقي ماند و دل به امر و نهي كردن خوش داشت، بلكه پند و اندرز تا زماني ارزش دارد و سبب ايفاي مسؤوليت مي شود كه منشأ تأثير و تحول آفرين و مايه ي اصلاح باشد. آن گاه كه رهنمودها، پندها و هشدارها، در مفسدان و ستمگران كارساز نيفتاد، بايد شيوه ي مبارزه را تغيير داد و در صورت ضرورت از روش هاي قهرآميز نيز استفاده كرد.

امام باقر (ع) در ترسيم اين بينش مي فرمايد:

در برابر عمل ناشايست مفسدان و ظالمان، با قلب و زبان به انكار و مبارزه برخيزيد و بر پيشاني ستمكاران بكوبيد، و در مسير خدا از ملامت ملامتگران نهراسيد!

اگر موعظه ي شما اثر بخشيد و آنان به سوي حق بازگشتند، دست از ايشان برداريد. همانا اهرم قهر و قدرت را بايد نسبت به كساني روا داشت كه به مردم ستم مي ورزند و در زمين - بي دليل - سركشي مي كنند. آنان مستحق شكنجه اي دردناكند.



[ صفحه 119]



در برابر چنين عناصري بايد مصمم به جهاد با جان باشيد، همچنان كه در دل بايد نسبت به آنان، بغض و عداوت ورزيد...

به جهاد با متجاوزان ادامه دهيد، تا به فرمان خدا گردن نهند و دست از ظلم و تجاوز بردارند. [1] .