امام باقر (ع) در بيان تأثير حكومت ها و حاكميت ها در سعادت و شقاوت ملت ها مي فرمايد:

خداوند فرموده است: هر ملتي كه در قلمرو اسلام، به ولايت و رهبري و حاكميت پيشواي ستمگر و غيرالهي، گردن نهند، بي شك مورد عذاب و مجازات قرار خواهند گرفت؛ هر چند آن ملت در رفتار فردي خويش نيك و پرهيزكار باشند. هر ملتي كه در قلمرو اسلام به حاكميت امام عادل و پيشواي الهي تن دهند، قطعا مورد عفو و رحمت قرار خواهند گرفت؛ هرچند در رفتار خويش خطاها و گناهاني داشته باشند [1] .

پيام واقعي اين حديث، تشويق مردم به انتخاب رهبري الهي براي جامعه است، نه باز نمودن راه توجيه براي گناهكاران! آنچه امام در اين حديث بيان داشته است، نظر به واقعيت هايي دارد كه با اندكي تأمل در تاريخ ملت ها قابل درك است؛ زيرا حكومت ها نقش عمده اي در صلاح و فساد ملت ها دارند. رهبري و حكومت صحيح، جامعه ي فاسد را در نهايت به سوي صلاح و ايمان سوق مي دهد، و رهبري فاسد و غير الهي، جامعه ي سالم و ايماني را در نهايت، به سوي گناه و انحطاط مي كشاند و در معرض عذاب الهي مي نهد.

امام باقر (ع) در همين زمينه فرموده است:

صلاح و عزت و سلامت دين و مؤمنان به اين است كه (حاكم جامعه ي اسلامي و



[ صفحه 127]



امانتدار بيت المال و منابع اقتصادي مسلمانان، مؤمن و متعهد باشد و) اموال جامعه به كسي سپرده شود كه حقوق را رعايت كرده و در مصارف بايسته آن را به مصرف رساند، و فساد دين و اهل ديانت از آنجا پديد مي آيد كه منابع مالي و اقتصادي جامعه در اختيار كسي قرار گيرد كه به عدل و حق رفتار نكرده آن را در مصارف لازم به كار نگيرد [2] .

در اين روايت سه موضوع در ارتباط با هم مورد توجه قرار گرفته است:

1- حاكميت (به عنوان اختياردار منابع اقتصادي) 2- اقتصاد 3- دين و فرهنگ.

امام (ع) در، بيان از سويي، به نقش اساسي اقتصاد و چگونگي صرف منابع مالي، در عزت و ذلت جامعه و اعتلا و افول فرهنگ ديني مردم اشاره كرده است، و از سوي ديگر، نقش متوليان جامعه و حاكمان و فرمانروايان را در نحوه ي به كارگيري و مصرف اموال ملي يادآور شده، موضوع اخير را محور اصلي صلاح و فساد دين و اهل ديانت دانسته است.