امام باقر (ع): كسي كه خشم و غضب خويش را فرو نشاند با اينكه مي تواند انتقام گيرد و كينه اش را عملي سازد، خداوند قلبش را از ايمان پر مي كند. [1] .

امام باقر (ع) در توصيه هاي خود به يكي از ياران خويش مي فرمايد:

اگر سخن تو را تكذيب كردند، سعي كن به خشم كشيده نشوي، اگر تو را مدح و



[ صفحه 295]



ستايش كردند، خوشحال نشو و اگر تو را مذمت كردند، نگران مباش و بيتابي نكن، با خودت بينديش! اگر ايرادي كه به تو گرفته اند در تو هست، پس بدان كه تو با خشمگين شدنت نزد خدا سقوط خواهي كرد، بيش از آنچه با اين عيب مي ترسي از چشم مردم بيفتي و سقوط كني.

و اگر مشاهده كردي كه آن عيب در تو نيست پس (بدگويي بدگويان و صبر و تحمل تو سبب مي شود كه خداوند به تو پاداش دهد و) اين ثوابي است كه بي زحمت به چنگ آورده اي.

اگر همه ي مردم ديارت عليه تو يك صدا شدند و گفتند تو آدم بدي هستي، سعي كن سخن آنان تو را غمگين نسازد و اگر يك صدا گفتند تو فرد صالح و شايسته اي هستي باز هم از سخن آنان شادمان مباش... [2] .

امام باقر (ع) در بياني كوتاه اما پر محتوا نيز فرموده است:

هيچ قدرت و تواني (در كارآيي و اصالت و اهميت) به پاي آن نيرويي كه جلو غضب را سد مي كند نمي رسد. [3] .

از اين عبارت كوتاه دو نكته ي مهم استفاده مي شود. نخست اين كه غضب در درون انسان بحران و جوششي فوق العاده به وجود مي آورد كه ساير قوا و غرايز انسان را در آن لحظه تحت الشعاع قرار مي دهد. و نكته ي ديگر اين است كه براي سد كردن چنين بحران و آشوبي كه در درون انسان به هنگام غضب حاصل مي شود قدرت و كنترلي بس عظيم لازم است. و چه بسا افرادي كه در برابر شهوت و تمايلات نفساني مقاومت كنند اما از فرو نشاندن غضب ناتوان باشند.



[ صفحه 296]