در بيان معصومين (ع)، مؤمنان با تشويق هاي فراوان دعوت شده اند تا رشته هاي دوستي و مودت را ميان خويش هر چه مستحكم تر سازند. از جمله ي آن تشويق ها، نويد به غفران گناهان از سوي خدا است.

امام باقر (ع) مي فرمايد:

هنگامي كه مؤمن با برادر مؤمن خويش مصافحه مي كند (دست محبت او را در دست هاي خود مي شمارد) در حالي از هم جدا خواهند شد كه گناهانشان فرو ريخته است. [1] .

امام باقر (ع): هر گاه فردي با دوست خويش مصافحه كند، آن كه به فشردن دست رفيقش (از روي اظهار محبت) ادامه مي دهد، پاداش بزرگتري خواهد داشت از كسي كه دستش را زودتر رها مي كند. هان! گناهان ميان ايشان فرو مي ريزد تا آنجا كه ديگر گناهي بر ايشان باقي نمي ماند. [2] .

فهم اين روايات نياز به اندكي تأمل دارد، زيرا بديهي است كه مصافحه نمي تواند گناهاني چون ضايع كردن حقوق مردم و خيانت به عرض و مال مؤمنان را جبران كند. بلكه وصف مؤمن خود مي رساند كه فرد زماني از دوستي با مؤمنان سود مي جويد كه اهل ايمان باشد. ولي از آنجا كه انسان معصوم نيست و لغزش هايي دارد، خداوند با اين حركت ارزشمند اجتماعي، لغزش هاي آنان را خواهد بخشيد. گذشته از اين، ممكن است منظور از ذنب در اين گونه روايات، دلگيري ها و بدگماني هاي افراد جامعه نسبت به يكديگر باشد.

يعني؛ مصافحه و نهادن دست محبت در دست يكديگر، سبب مي شود كه دلخوري ها و بدگماني ها از ميان برود و كدورت ها به كلي از قلب ها زدوده شود. چنان كه تعبير «ان الذنوب ليتحات فيما بينهم» مي تواند اشاره به خطاها و كدورت هاي ميان آن دو شخص باشد.



[ صفحه 314]



آنچه اين معنا را تأييد مي كند روايات ديگري است به اين مضمون:

رسول خدا (ص) فرمود: مصافحه كنيد، زيرا مصافحه كدورت ها، كينه ها و بدخواهي ها را از ميان مي برد. [3] .

امام باقر (ع) در مورد چگونگي همزيستي با مردم مي فرمايد:

زماني كه اميرالمؤمنين (ع) در بستر وفات و در حال احتضار قرار داشت، فرزندان خويش را فرا خواند تا ايشان را سفارش به ارزش ها كند. از جمله مطالبي كه آن حضرت در پايان سفارش هاي خود فرمود اين است كه:

اي فرزندانم، با مردم به گونه اي زندگي كنيد كه اگر روزي از ديدشان پنهان شديد، (و به سفري رفتيد و يا در بستر بيماري افتاديد) برايتان دلتنگ شوند و مشتاق ديدار شما باشند و اگر زندگي را بدرود گفتيد، برايتان بگريند و اشك ريزند. [4] .