چگونگي عبادت هر شخص وابسته به شناخت وي از معبود دارد. هر مقدار شناخت از معبود عميق تر و زلال تر باشد، عبادت نيز با عظمت تر و شفاف تر خواهد بود. و هر مقدار شناخت برتر باشد عبادت و پرستش نيز از كيفيت برتر بهره مند خواهد شد.

شناخت امامان از خدا، شناخت برتر است. به همين خاطر عبادت آنان تجارت نيست. همان گونه كه از ترس عقوبت هم نيست. بلكه چون از



[ صفحه 47]



عظمت خدا شناخت دارند و خدا را شايسته عبادت مي دانند عبادت مي كنند، كه اميرالمؤمنين عليه السلام فرمود، وجدتك اهلا للعبادة [1] .

باقر العلوم عليه السلام چون شناخت صحيح دارد و چون به اوصاف جماليه و جلاليه خدا به خوبي آگاه است؛ خداي خالق، رازق، رؤوف و مهربان را شايسته عبادت مي داند. خداي همه جا حاضر، به همه چيز ناظر را مي پرستد. خدا را مي بيند و عبادت مي كند. خداي غايب را خطاب نمي كند، اياك نعبد، خدايي كه با قلب و روحش احساس مي كند، به وي خطاب مي كند: اياك نعبد، كه باقر العلوم عليه السلام خود به اين حقيقت اعتراف نمود كه من خدايي را كه نبينم عبادت نمي كنم، ما كنت لاعبد شيئا لم أره [2] .

هنگامي كه شناخت از خدا اين گونه باشد، عبادت نيز به شكل ديگر خواهد بود. زيرا كه عبادت برخاسته از شناخت است. اين شناخت برتر باقر العلوم عليه السلام است كه خداي حاضر و ناظر را مي پرستد. اين گونه شناخت چه نوع عبادت را در پي خواهد داشت؟ به گوشه هايي از عبادت حضرت اشاره مي شود.