امام همام همانند ساير امامان اسوه پايداري و مقاومت در برابر ناملايمات اجتماعي و فردي مي باشد. امام در مدت عمر شريفش با انواع ناملايمات گريبان گير بود. هم رويدادها و چالشگري هاي اجتماعي و هم رخدادهاي فردي و خانوادگي.

در مورد حوادث اجتماعي امام از آغازين روزهاي كودكي خويش همراه كاروان جدش سالار شهيدان، شاهد جنايات دلخراش كربلا بود. وي در حالي كه كودكي سه چهار ساله بود، حوادث ناگوار كربلا را شاهد و ناظر بود و خود يكي از كودكان اسير شده بدست ستمگران اموي بود.

امام مقاوم و همام در برابر ظلم و ستم بي حد آنان پايداري و مقاومت نمود و سختي ها و شكنجه ها را به جان خريدار شد. در هنگام نوجواني جامعه امام همراه با رخ دادهاي بزرگ مانند قيام توابين، فاجعه دلخراش و جنايت بار حره، و كشتارها و درگيري هاي امويان با زبيريان و... بود.

در زمان جواني و بخصوص در دوران امامت بيست ساله حضرت امام همام شاهد انواع ظلم و ستم ها بر هواداران تشكل همسوي اهل بيت كه از جانب حزب عثمانيه تحميل مي شد، بود.

اين دوران كه دوران ستم و سياه حزب عثمانيه است؛ حاكمان اموي با



[ صفحه 76]



ياران اهل بيت رفتاري بسيار خشن در پيش گرفته اند. حجاج ها و عبيدالله بن زيادها بر عراق و حجاز سلطه يافته اند و به دستور حاكمان حزب عثمانيه از هيچ جنايتي فروگذار نبودند. هزاران محب و شيعه علي را قتل عام نمودند. دست و پاها بريدند. چشم ها از حدقه بيرون آوردند و بر چشمان حق بين هواداران عترت ميل گداخته كشيدند. هر جا كه ياران اهل بيت را دست مي يافتند، در كنار هر حجر و مدري آنان را به قتل رساندند و هزاران را در زندان هاي وحشتناك امويان حبس كردند.

امام همام در برابر ناهنجاري هاي اجتماعي صبر و پايداري پيشه مي كند و تمام اين ستم ها را تحمل مي نمايد. امام همام با نوشيدن اين جرعه هاي ناگوار مسؤوليت مهم فرهنگ و اجتماعي و سياسي خويش را تداوم مي بخشد و نيز در دوران امامت حضرت انواع ناملايمات، تهديدها، احضارها و حبس ها را نسبت به خودش از جانب حاكمان اموي تحمل مي نمايد.

اين ها نمونه هايي از ناملايمات اجتماعي است كه نوعا از جانب حزب عثمانيه در جامعه امام جريان داشته و امام همام نيز، با رويي گشاده از آنان استقبال نموده و تلخي ها را بر جان خويش هموار ساخته است.

در زندگي شخصي نيز رويدادهاي تلخ را به زيباترين شكل بر خود هموار مي سازد. در زندگي شخصي ناگواري هاي تلخ كه نمونه هاي آن در تاريخ آمده رخ داده است، كه براي همه انسان ها به ويژه پيروان حضرت جاي انديشه دارد. چند نمونه:

در حالي كه امام با برخي از اصحاب خويش نشسته بود، يكي از غلامان حضرت خبري سري را با حضرت در ميان مي گذارد. امام بعد از



[ صفحه 77]



شنيدن خبر اين سخنان را به زبان جاري مي سازد: سپاس خداي را بر نعمتي كه ارزاني داشت و آن چه را گرفت از آن خودش است، آنان را از گريه باز داريد، با صبر و پايداري آماده تجهيز ميت شويد به آن كنيز هم بگوييد، هيچ آسيبي به تو نخواهد رسيد. نگران خويش مباش، وحشت تو را فرا نگيرد. تو را در راه خدا آزاد ساختم... انت حرة لوجه الله لما تداخلك من الروع.

بعد از اين سخنان صحبت خويش را ادامه مي دهد! از امام پرسيدند چه خبر شده است. آن گاه امام حادثه تلخ را بازگو مي كند كه كودكم از دوش كنيز افتاده است و رحلت كرده است. من دستور تجهيز كودك را دادم و كنيز را هم آزاد ساختم، انه قد سقط من جارية كانت تحمله فمات. [1] .

همچنين امام به يكي از فرزندانش بسيار علاقه مند بود. به طوري كه وقتي فرزند امام بيمار شد، بر امام ترسيدند كه چگونه اين رخداد را تحمل خواهد كرد. تا اين كه فرزند حضرت از دنيا رفت. بعد از رحلت فرزند امام برخلاف انتظار آرام گرفت. وقتي از وي سؤال شد كه چگونه با اين علاقه زيادي كه به اين فرزند داشتيد، قرار گرفتيد؛ امام با قلبي مطمئن و با آرامش كامل كه نشان رضايت به مشيت الهي داشت، اين گونه اظهار داشت كه ما خدا را مي خوانيم و دعا مي كنيم و آن چه خدا دوست مي دارد از خدا مي خواهيم. ليكن اگر اتفاقي افتاد كه آن را دوست نداشتيم تسليم رضاي خدا هستيم، انا ندعو الله فيما يحب فاذا وقع ما نكره لم نخالف الله فيما يحب [2] .



[ صفحه 78]



اين ها نمونه هايي از صبر و پايداري امام در زندگي شخصي است، كه اين گونه تسليم مشيت الهي است. ناملايمات را با رويي گشاده در آغوش مي گيرد و مصيبت ها را بر خود هموار مي سازد. در موارد شخصي اين گونه گذشت و سخاوت دارد. شايد افراد عادي در چنين مواردي، كنيز را كه كودك از دوش وي بيافتد و بميرد تنبيه نمايند، ليكن امام رؤوف و مهربان، نه تنها وي را تنبيه نمي كند، بلكه براي حفظ آرامش روحي وي و فرو نشاندن رعب و اضطرابي كه كنيز را فرا گرفته است؛ نخست كنيز را آزاد مي سازد، آن گاه به تجهيز فرزند خويش مي پردازد! اين نمونه ها در رفتار اجتماعي چه افرادي يافت مي شود؟!

اين گونه است كه رفتار امامان سراسر درس پايداري و صبر، سراسر گذشت و مهرباني است. اين گونه است كه رفتارهاي اجتماعي و شخصي آنان الگوي پايدار براي هميشه ي زمانها مي باشد.