امور فرهنگي زمينه ساز پايه هاي اجتماعي و سياسي و اقتصادي جامعه است. به همين خاطر مسائل فرهنگي نقش پايه اي به عهده دارند كه بايد با نگري ژرف به آنها نگريست.

اوضاع فرهنگي زمان امام باقر عليه السلام امري بس پيچيده به نظر مي رسد.



[ صفحه 147]



براي شفاف نمودن اين موضوع مهم بايد قدري به دوران پيش برگشت تا واقعيت هاي فرهنگي زمان امام باقر عليه السلام شفاف شده، آنگاه اهميت اقدام هاي فرهنگي باقر العلوم عليه السلام پديدار گردد. چه بسا بدون آشنايي به اوضاع فرهنگي پيش از آن زمان و نيز زمان حضرت، اهميت احيا و شكوفايي فرهنگ ديني باقرالعلوم عليه السلام خيلي آشكار نگردد.

بدين خاطر به ناچار اندكي به عقب باز گشته و اوضاع فرهنگي و زير ساخت هاي بنيان فرهنگي جامعه اسلامي در زمان بعد از رحلت رسول الله صلي الله عليه و آله و سلم يعني زمان خلفا و به خصوص زمان اوج اقتدار حاكميت حزب عثمانيه مورد نگر قرار مي دهيم تا اوضاع فرهنگي جريان بزرگ اجتماعي حزب حاكم اندكي شفاف شود. با بررسي اين محورها راه براي بررسي و اقدام هاي فرهنگي باقر العلوم عليه السلام نيز هموار خواهد گشت.