موارد ياد شده (چهارم مورد) گرچه به عنوان هدف و انگيزه منع حديث مطرح شده اند و مي توان گفت براي برخي از عاملان منع حديث چه بسا همين پندارها انگيزه ايجاد نموده باشد، ليكن انگيزه اصلي در گفتار و رفتار معاويه شفاف شده است. معاويه پرده از روي اين اقدام جهت دار برداشته و انگيزه اصلي اين اقدام بزرگ را آشكار ساخته است.



[ صفحه 153]



انگيزه اصلي در گفتار و رفتار معاويه اين است كه احاديث رسول الله صلي الله عليه و آله و سلم در مورد فضايل و موقعيت والاي عترت از زبان رسول الله صلي الله عليه و آله و سلم صادر شده است، نقل و بازگو نشوند. تا مردم از مناقب و مقام و شأن آنها آگاهي فراهم ننمايند و دور عترت گرد نيآيند، كه در اين صورت كسي از آرمان هاي بني اميه حمايت نخواهد كرد. و يك جريان اجتماعي به سود حزب عثمانيه شكل نخواهد گرفت و بني اميه يكه تاز ميدان سياست و مديريت جامعه اسلامي نخواهند شد. در اين راستا كافي است به يكي از گفتارهاي معاويه نگر افكنده شود تا سمت و سوي اين اقدام فرهنگي شفاف گردد.

وي مي گويد من هيچ تعهدي نسبت به كسي كه در فضيلت علي عليه السلام و اهل بيت علي سخن نقل كند ندارم، اني برئت الذمة ممن روي شيئا من فضل ابي تراب و اهل بيته، معاويه با خشونت كامل با هواداران علي عليه السلام و اهل بيت برخورد نمود و سر آنها را از قامت سروشان برداشت! اين از يك جهت.

از جانب ديگر دستور رسمي و بخش نامه صادر مي نمود، هر كس از دوست داران عثمان است و در فضيلت وي حديثي نقل مي كند از آنان استقبال كنيد. محافل آنها را پرشور نماييد. حتي به طور رسمي خواست هر كس در فضل عثمان حديثي نقل كند، نامش و نام پدرش و قبيله و طايفه اش را براي وي ارسال كنند؛ آنگاه براي هر كدام از آنها صله و قطاياي زمين و هداياي گرانبها ارسال نمود، و كتب اليهم ان انظروا من قبلكم من شيعه عثمان و محبيه و اهل ولايته و الذين يروون فضائله و مناقبه فادنوا مجالسهم و قربوهم و اكرموهم و اكتبوا لي بكل ما يروي



[ صفحه 154]



كل رجل منهم اسمه و اسم ابيه و عشيرته.

همچنين اضافه نمود هر حديثي از مناقب علي و آلش منتشر شده، تلاش كنيد تا مخالف و ضد آن حديث را منتشر سازيد تا در توان داريد در فضايل خلفا و صحابه سخن منتشر سازيد، فادعوا الناس الي الروايه في فضائل الصحابه و الخلفاء الاولين و لا تتركوا خبرا يرويه احد من المسلمين في ابي تراب الا و آتوني بمناقض له.

آنگاه عمال معاويه با تمام تلاش اين اهداف را پياده نمودند. نتيجه اين جهت گيري آن شد كه از يك جانب احاديث ساختگي فراوان كه حقيقت نداشتند، در فضايل خلفا و صحابه منتشر شد، ان الحديث في عثمان قد كثر و فشا في كل مصر و في كل ناحية. [1] «حديث در فضيلت عثمان فراوان و در هر شهر و دياري منتشر شد!» از جانب ديگر بسياري از احاديث رسول الله صلي الله عليه و آله و سلم در زمينه هاي گوناگون، به ويژه مناقب عترت از بين رفت!

اين انگيزه اصلي است كه براي منع احاديث نبوي و نيز نقل احاديث ساختگي در شأن و فضل خلفا به خصوص عثمان و صحابه اي كه همسوي اهداف بني اميه بودند، مي توان بيان كرد. هنگامي كه انگيزه و هدف اصلي اش اين باشد، بر آن پافشاري مي شود. زيرا اگر فضايل عترت مطرح مي شد. اوضاع مديريت و سياسي جامعه نيز گردش مي نمود.