بعد ديگر بحران فرهنگي زمان امام باقر عليه السلام كه آغاز آن بازگشت به بعد از رحلت رسول الله صلي الله عليه و آله و سلم دارد، بحران حديث سازي است. اين بحران بسيار عميق و گسترده است و تنها كافي است اندكي پيرامون آن تحقيق و آشنايي فراهم شود، كه موجب بهت و حيرت مي گردد و آشكار مي گردد كه فريب كاران فرصت طلب و فرصت ساز چه بحراني پديدار ساختند؟ و چه مقدار حديث ساختگي به زبان رسول الله صلي الله عليه و آله و سلم و ديگران آويختند و چه مقدار تلاش كردند كه انديشه هاي زلال وحي و فرهنگ غني قرآن و عترت را در هاله اي از خرافات بپوشانند؟!

به نظر مي رسد بحران جعل حديث و گفتار ساختگي نظير و بديل ندارد. در هيچ عصري چنين هجمه ي خطر آفرين براي فرهنگ وحي و قرآن



[ صفحه 158]



و عترت پديدار نشده است. بحراني كه اگر مقابله و اقدام هاي فرهنگي عترت در برابر آن قد افراشته نمي نمود؛ آسيب سهمگين بر فرهنگ نوپاي ديني پديدار مي ساخت. اين موضوع از چند جهت مورد پژوهش قرار مي گيرد. نخست حجم احاديث ساختگي، دو ديگر اين احاديث به زبان چه كساني آويخته مي شده اند، سوم جهت و محتواي احاديث ساختگي كه به چه سمت و سويي بوده است؟