تاكنون محورهاي عمده اجتماعي و اقتصادي و نيز سياسي و فرهنگي زمان امام باقر عليه السلام پژوهش شد. با اين تحقيق نكاتي بس مهم شفاف شد كه به محورهاي اصلي آن اين گونه مي توان اشاره كرد:

1- رويكرد حكومت داري حزب حاكم به خشونت و ستم بود.

2- حكومت با پديدار و تدام ساختن يك جريان بزرگ اجتماعي كه در اين نوشتارها از آن با عنوان حاكميت «حزب عثمانيه» ياد شد، حاكميت خشونت را تا حدود يك قرن تداوم بخشيد.

3- در اين مورد از لحاظ اجتماعي و اقتصادي و فرهنگي فرصت سازي چشمگيري در جهت تحكيم و تثبيت پايه هاي حكومتي شكل گرفت.

4- در اين فرصت با رواج فرهنگ فساد و تباهي و رواج احاديث ساختگي يك تهاجم همه جانبه فرهنگي برغم فرهنگ غني و نوپاي قرآن و عترت شكل گرفت.



[ صفحه 183]



5- در اين فرصت با راه اندازي يك جريان اجتماعي حامي اهداف حزب عثمانيه از لحاظ اقتصادي جامعه به دو قطب سرمايه داران كلان و انبوه جمعيت محروم تقسيم شد.

6- در اين فضا تراكم فشار هم از جهت سياسي - اجتماعي، و نيز اقتصادي و فراگيرتر از همه تهاجم فرهنگي برغم عترت و هواداران عترت كه همان تشكل همسوي عترت باشد، شكل گرفت.

7- در اين فرصت بيشترين خشونت براي محدود و مهار نمودن موقعيت عترت و به انزوا كشاندن تشكل همسوي عترت صورت پذيرفت.

8- در فضاي حكومت داري حزب عثمانيه دين دست آويز دسيسه هاي سياسي و اجتماعي حكومت داران قرار گرفت و به صورت آشكار در برابر دين، دين سازي شد.

اين موارد عنوان هاي محوري بخش نخست جريان هاي اجتماعي مي باشد. در واقع محورهاي اصلي يك جريان اجتماعي برغم فرهنگ وحي و عترت؛ يعني همان حزب عثمانيه مي باشد. با بررسي اين محورها اينك فرصت بررسي محورهاي بخش دوم؛ يعني اقدام هاي اجتماعي فرهنگ عترت در برابر حزب عثمانيه فرا مي رسيد. بررسي بخش دوم، يعني محورهاي اجتماعي و فرهنگي يك جريان اجتماعي ديگر برغم جريان اجتماعي حزب عثمانيه.



[ صفحه 184]