موقعيت اجتماعي باعث توجه مردم و آمد و رفت مردم به نزد افراد مي شود. منزل اقامت امامان، هماره محل تردد علاقه مندان و ديگران كه براي مناظره و يا حل مشكلات و پاسخ يافتن به سؤال هاي خويش به خدمت حضرت مي آمدند بوده است.

حكم بن عتيبه مي گويد: در محضر باقر العلوم عليه السلام بوديم در حالي كه منزل مملو از جمعيت بود. فردي كه بر عصاي خويش تكيه مي زد، وارد منزل شد و علت محزون بودن حضرت را پرسيد. حضرت در پاسخ وي



[ صفحه 187]



فرمود: حزن من در مورد فتنه عبدالله بن زبير است، آنگاه گفتگوي طولاني با حضرت انجام داد.

منظور اين فراز روايت است كه منزل حضرت مملو از جمعيت بوده است، و البيت غاص باهله اذ اقبل شيخ. [1] كه دليل بر موقعيت اجتماعي حضرت مي باشد. موقعيت ممتاز حضرت از حضرت شخصيت معروف و مشهوري ساخته بود، به گونه اي كه كساني كه به مدينه مي آمدند به خصوص در موسم حج، گرد حضرت جمع مي شدند. معارف و مناسك خويش را از حضرت فرا مي گرفتند.

شخصي از كوفه وارد مدينه و مسجد النبي عليه السلام شده، با ابوحمزه ثمالي برخورد مي كند. از وي سراغ محمد بن علي عليه السلام را مي گيرد، ابوحمزه مي پرسد با وي چه كار داري، مي گويد چهل مسئله آماده كرده ام كه از وي سؤال نموده؛ جواب بگيرم! در اين هنگام، محمد بن علي عليه السلام وارد مي شود در حالي كه عده اي از خراسان و ديگران حضرت را همراهي مي كنند، از مناسك حج مي پرسند و حضرت به آنها پاسخ مي دهد.

حضرت بعد از ورود در كناري نشستند همه اطراف حضرت اجتماع مي كنند. اين شخص هم در كناري مي نشيند، هنگامي كه حضرت پاسخ سؤال هاي همه را مي دهند به اين شخص رو كرده مي پرسد، تو كيستي، وي مي گويد، من قتاده بن دعامه بصري هستم. آنگاه حضرت با وي به گفتگو مي پردازد و سؤال هاي وي را پاسخ مي دهد. قتاده در حالي كه مضطرب مي شود اظهار مي دارد من در حضور هيچ يك از فقها حتي مانند عبدالله بن عباس اين گونه مضطرب نشده بودم، كه در محضر تو نگران



[ صفحه 188]



شدم. امام در جواب وي فرمود: آيا مي داني كجا قرار گرفته اي و در پيشگاه چه كسي هستي! در خانه اي قرار داري كه خداي سبحان رفيع و بلند مرتبه قرار داده و مردان آن خانه را ستوده است، بيوت اذن الله ان ترفع و يذكر فيها اسمه يسبح له فيها بالغدو و الاصال رجال لا تلهيهم تجارة و لا بيع عن ذكر الله و اقام الصلوة و ايتاء الزكاة. [2] نحن اولئك، ما همان مرداني هستيم كه در آيه ستوده شده اند. آنگاه قتاده اعتراف مي كند كه تو راست مي گويي. اين خانه ها تنها سنگ و گل نيستند، بلكه از چنين عظمتي بهره مند هستند، و الله ما هي بيوت حجارة و لاطين. [3] .

قتاده از فقهاي به نام زمان حضرت است و از اين كه چهل مسئله آماده ساخته تا در محضر امام به گفتگو بنشيند، مشخص مي شود كه فردي جستجوگر و تحقيق گر است. ليكن قتاده از فرزانگي عترت خبر كافي ندارد، عترت را نمي شناسد. هنگامي كه در محضر حضرت قرار مي گيرد ابهت حضرت وي را مضطرب مي سازد. و مرتبه دانش حضرت وي را حيران ساخته، به فضايل و موقعيت ممتاز حضرت اعتراف مي كند.

نكته مهم اين است كه جمعيت انبوه حضرت را در مدينه به خصوص در مسجد النبي حلقه زده است و هماره مناسك و معارف را از حضرت فرا مي گيرد. كه نشان موقعيت ممتاز علمي و اجتماعي حضرت مي باشد.