براي فرونشاندن خشم و غضب راهكارهاي مختلفي وجود دارد كه با انجام آن مي توان از ضررهاي بعدي عصبانيت جلوگيري كرد.وقتي كه در حضور امام باقر(عليه السّلام) سخن از غضب به ميان آمد، حضرت فرمود؛ «همانا كه مرد خشمگين مي شود و تا خود را داخل آتش نكند [و به گناهي دست نيالايد] آرامش نمي يابد و خشمش فرو ننشيند. [پس براي اينكه در هنگام خشم به كارهاي ناشايست اقدام نكنيد] هرگاه شخصي خشمگين شد اگر ايستاده است فوراً بنشيند تا پليدي و وسوسه شيطان از او دور شود و هرگاه به خويشاوندش غضب كند، به نزد او برود و بدنش را مس كند؛ چرا كه خويشاوند اگر مس شود، آرامش يابد.» [1] .

در توضيح اين حديث، ما براي كنترل خشم و عصبانيت راهكارهاي ديگري كه دانشمندان اخلاق و روان مطرح كرده اند نيز پيشنهاد مي كنيم:

1- در آن حالت شخص به سيره ي انبياء، اولياء و صلحاء- كه خود را پيرو آنان مي داند- توجه كند و در مورد آيات و احاديثي كه غضب بي جا را مذمت كرده اند، فكر كرده و از عواقبش برحذر باشد.

2- در هنگام خشم استعاذه نمايد و با گفتن جمله «اعوذ بالله من الشيطان الرجيم» به خداوند عالم پناه ببرد.

3- با آب سرد وضو بگيرد و يا غسل نمايد.

4- زمينه ها و بسترهاي ديگر خشم را خود يا ديگران از ميان بردارند مانند گرسنگي، تشنگي، خستگي، بي خوابي و...

5- فوائد شيرين و لذت بخش كظم غيظ را- كه بارها تجربه كرده- در نظر آورد.

6- از افراد بدخلق و عصباني فاصله بگيرد و رفاقت نكند.

7- اعتقاد به قضا و قدر خداوندي را در وجودش تقويت كند و بداند كه گاهي پديد آمدن برخي حوادث ناگوار كه با ميل باطني او ناسازگار است، در اثر تقدير الهي است. امام باقر(عليه السّلام) در اين زمينه فرمود: در ميان خلق خدا سزاوارترين كس به تسليم در برابر قضاي خدا كسي است كه خداي عزوجل را بشناسد و هر كه به قضا راضي باشد، قضا بر او وارد شود و خدا اجر او را بزرگ فرمايد و هر كه قضا را ناخوش دارد، قضا بر او وارد شود و خدا اجرش را تباه سازد.» [2] .

8- انسان وقتي كه بر فردي ضعيف تر از خودش خشم مي گيرد، فراموش نكند كه قدرت خداوند خيلي بالاتر از قدرت اوست و ممكن است مورد قهر و غضب و انتقام خداوند قرار گيرد. قرآن مي فرمايد: «آنها بايد عفو كنند و چشم بپوشند، آيا دوست نمي داريد خداوند شما را ببخشد؟ و خداوند آمرزنده و مهربان است.» (نور.22)

9- سفارش به اطرافيان در مورد يادآوري عواقب شوم عصبانيت و تذكر نكات مؤثر.

نوشته اند كه در ميان پادشاهان بني اسرائيل عادتي مرسوم بود كه آنان را در حكومت كنترل مي كرد؛ به اين صورت كه در نزد هر يك از آنان حكيمي دانا بود و صحيفه اي به همراه داشت كه هرگاه پادشاه عصباني مي شد، آن حكيم، صحيفه را در مقابل او گرفته، به دستش مي داد. در آن صحيفه نوشته بود: «بر زيردستان رحم كن! از مرگ بترس! روز جزا را فراموش نكن!» وقتي شاه آن را مي ديد، غضبش ساكن مي شد.

چه زيباست افرادي كه قادر به كنترل خشم خود نيستند و هميشه بعد از عصبانيت پشيمان مي شوند، چنين صحيفه اي تهيه كنند و به اطرافيان بسپارند كه در هنگام غضب آنان، علاوه بر ارائه آن صحيفه، آثار خوش خلقي و عاقب شوم بدخلقي و عصبانيت را به وي يادآور شوند تا در خانواده يا در اجتماع و يا در مراكز مهم به اين وسيله خشم خود را كنترل نمايند. حتي يك حديث، يك نكته و يا عبارتي در موضوع كظم غيظ با خط درشت، در محل زندگي نصب كنند كه ديگران او را به آن توجه دهند.

10-آخرين نكته اينكه بدانند انسان هاي عصباني در ميان مردم و عقلاي عالم منفورند و بردباران عزيز و محترم.