بازگشت

مبارزه با فساد و تبعيض


علاوه بر اين، عمر بن عبدالعزيز پس از استقرار حكومت خود، اسبها و مركبهاي دربار خلافت را به مزايده علني گذاشت و پول آنها را به صندوق بيت المال ريخت و به همسر خود «فاطمه»، دختر عبدالملك، دستور داد تمام جواهرات و اموال و هداياي گرانبهايي را كه پدر و برادرش از بيت المال به او بخشيده بودند، به بيت المال برگرداند اگر دل از آن ها بر نمي كند، خانه او را ترك گويد. فاطمه اطاعت كرده تمام جواهرات و زيور آلاتي را كه متعلق به بيت المال بود، تحويل داد. [1] .

عمر بن عبدالعزيز نه تنها همسر خود را با قانون عدل و داد آشنا كرد و حق مردم را از او گرفت، بلكه تمام اموال و دارايي و مستغلات و لباسهاي گرانبهاي سليمان بن عبدالملك را فروخت و پول آنها را كه بالغ بر بيست و چهار هزار دينار شده بود، به بيت المال برگردانيد. [2] .

عمر بن عبدالعزيز كه اصلاحات اجتماعي و مبارزه با فساد را بدين گونه از خانه خود و دستگاه خليفه قبلي شروع كرده بود، شعاع مبارزه را وسعت داد و بني اميه و عموزادگان خود را به پاي حساب كشيد و به آنها فرمان داد كه اموال عمومي را كه تصاحب كرده اند، به بيت المال پس بدهند. او با قاطعيت تمام، كليه ي اموالي را كه بني اميه بزور از مردم گرفته بودند، از آنها باز ستاند و به صاحبان آنها تحويل داد و دست امويان را تا حد زيادي از مال و جان مردم كوتاه كرد. [3] .

اين موضوع بر بني اميه گران آمد و بر ضد عمر بن عبدالعزيز تحريكاتي نمودند. در همين زمينه عده اي از نزديكان با او ديدار كرده گفتند: آيا نمي ترسي كه قومت بر ضد تو شوريده حكومت تو را واژگون سازند؟

عمر گفت: من غير از حساب روز قيامت، از هيچ چيز ديگر نمي ترسم، (آيا مرا از كودتا مي ترسانيد؟!) [4] .


پاورقي

[1] سيوطي، تاريخ الخلفأ، الطبعة الثالثة، تحقيق: محمد محيي الدين عبدالحميد، قاهره، مطبعة المدني، (افست مكتبه المثني- بغداد) ص 232 - ابن قتيبه، الامامة و السيامة، الطبعه الثالثه، قاهره، مطبعه مصطفي البابي الحلبي، 1382 ه.ق، ج 2، ص 116 - سيد امير علي، مختصر تاريخ العرب، الطبعه الثالثه، تعريب: عفيف البعلبكي، بيروت، دارالعلم للملابين، ص 129.

[2] ابن قتيبه، همان ماخذ، ص 116.

[3] سيوطي، همان ماخذ، ص 232.

[4] ابوحنيفه دينوري، الاخبار الطوال، تحقيق: عبدالمنعم عامر، قاهره، داراحيأ الكتب العربية (افست انتشارات آفتاب تهران)، ص 331.