امام باقر عليه السلام جايگاه ويژه اي براي فقه و تعميق در آن و به اصطلاح تفقه در دين قائل بودند و فقيه در دين را شخصيتي ممتاز و برجسته معرفي مي كردند و مي فرمودند: «مُتَفَقِّهٌ فِي الدّينِ اَشَدُّ عَلَي الشَّيْطانِ مِنْ عِبادَةِ أَلْفَ عابِدٍ؛ [1] وجود يك فقيه در دين براي شيطان از عبادت هزار عابد سخت تر است.»

ايشان ضمن تشويق و ترغيب ديگران به تفقه در دين مي فرمودند: «تفَقّهُوا فِي الْحَلالِ وَالْحَرامِ وَ اِلاّ فَاَنْتُمْ اَعْرابٌ؛ [2] در حلال و حرام تفقه كنيد تا از «اعراب» [باديه نشين] نباشيد.»

همچنان كه خداوند متعال درباره ي ناداني و جهل اعراب باديه نشيني كه به سختي اسلام را مي پذيرفتند، فرمود: «اَلاَْعْرابُ اَشَدُّ كُفْرا ونِفاقا»؛ [3] «اعراب [باديه نشين] كفر و دورويي شان بيشتر است.» اگر چه روايت فوق به طور مستقيم دلالت بر اجتهاد ندارد، اما مي توان گفت كه به گونه اي تلويحي به ترغيب و تشويق مردم نسبت به آن مي پردازد. از اين رو، امام باقر عليه السلام نسبتا در اين زمينه به اصحاب و نزديكان خود سخت گير به نظر مي رسيدند و گاه با تهديد زمينه هاي تحريك آنان را براي دنبال كردن اين سنت فراهم مي آوردند و مي فرمودند: «اگر جواني از جوانان شيعه را نزد من آورند كه دنبال تفقه در دين نباشد، او را تنبيه خواهم كرد.» [4] كه از اين مطلب به خوبي حساسيت و اهميت موضوع فهميده مي شود.