بازگشت

سخاوت و بخشش


امام باقر عليه السلام با آنكه درآمدش كم، خرجش بسيار و عيال وار بود، [1] در عين حال بخشندگي اش بين خاصّ و عام آشكار و بزرگواري اش - مشهور، و فضل و نيكي اش معروف بود، [2] افراد زيادي به اميد بهره مندي از جود و كرمش به سويش مي شتافتند و هيچ يك نااميد بر نمي گشتند. [3] هركس به خانه اش وارد مي شد، از آنجا بيرون نمي رفت، مگر آنكه غذايش مي داد، لباس نيكويش مي پوشاند و مبلغي پول به او مي بخشيد بخشش او به حدي بود كه مورد اعتراض نزديكان قرار گرفت. [4] آن حضرت ياور بيچارگان، يار درماندگان و دستگير در راه ماندگان بود.

هرگاه شيعيانش از شهرهاي ديگر به ديدارش مي رفتند. زاد و توشه راه، لباس و جايزه شان مي داد، و مي فرمود:«پيش از آنكه ملاقاتم كنيد اينها برايتان آماده شده بود». [5] .

جايزه هايش بين پانصد تا هزار درهم بود. [6] هم خود مي بخشيد و هم به ياران و خويشانش سفارش مي كرد كه بخشنده باشند، در يك روز هشت هزار دينار به مستمندان مدينه بخشيد و خانواده اي را كه يازده نفر بودند و همه غلام و كنيز بودند آزاد كرد. [7] به سبب بخششهايش نيازمندان زيادي به منزلش مراجعه مي كردند و آن حضرت به غلامان و كنيزانش سفارش مي كرد كه آنها را تحقير نكنند و گدا ننامند بلكه آنان را به بهترين نامهايشان صدا بزنند. [8] هر روز جمعه يك دينار صدقه مي داد [9] و مي فرمود:«نيك و زشت و صدقه روز جمعه دو چندان مي شود» [10] و نيز مي فرمود:«نيكي، فقر را مي زدايد و بر عمر مي افزايد و از مرگ بد پيشگيري مي كند». [11] پيوسته يارانش را به همدري و دستگيري يكديگر سفارش مي كرد و مي فرمود«چه بد برادري است، برادري كه چون غني باشي همراهت باشد و چون فقير شوي تو را تنها بگذارد». [12] و مي فرمود:«برادري آنگاه كامل است كه يكي از شما دست در جيب رفيقش كند و هرچه مي خواهد برگيرد». [13] .


پاورقي

[1] وسايل، 12 / 17.

[2] بحار، 46 / 303.

[3] ارشاد، 2 / 166؛ بحار، 46 / 294؛ ثواب الأعمال، ص 314.

[4] ارشاد، 2 / 166؛ بحار، 46 / 288؛ مناقب، 4 / 207؛ شرح الأخبار، 3 / 283؛ كشف الغمة، 2 / 333.

[5] صفة الصفوة، 2 / 112؛ كشف الغمة 2 / 320، 324؛ الفصول المهمة، ص 215؛ بحار، 46 / 290 ـ 291.

[6] شرح الأخبار، 3 / 283؛ مناقب، 4 / 207؛ كشف الغمة، 2 / 333؛ بحار، 46 / 288.

[7] مكارم الأخلاق، ص 122.

[8] ارشاد، 2 / 167؛ شرح الأخبار 3 / 283؛ مناقب، 4 / 207؛ كشف الغمة 2 / 333؛ الفصول المهمة، ص 215؛ بحار، 46 / 288.

[9] بحار، 46 / 302.

[10] بحار، 46 / 294؛ ثواب الأعمال، ص 314.

[11] مكارم الأخلاق، ص 136.

[12] ارشاد: 2 / 166؛ شرح الأخبار، 3 / 283؛ صفة الصفوة، 2 / 112؛ مناقب، 4 / 207؛ كشف الغمة، 2 / 321، 332؛ الفصول المهمة، ص 215؛ بحار، 46 / 287 ـ 288.

[13] حلية الأولياء، 3 / 187؛ صفة الصفوة، 2 / 112؛ كشف الغمة، 2 / 320، 361.