حضرت امام محمد باقرعليه السلام در سال 57 هجري در شهر مدينه چشم به جهان گشود.(4) اين نقل را رواياتي كه دلالت بر اين دارد كه امام محمد باقرعليه السلامبه هنگام شهادت جد بزرگوارش در كربلا حضور داشته و سه سال از عمر مباركش مي گذشته ، سازگار است .

در روز و ماه و ولادت آن حضرت مانند سال ولادت ،نقل هاي مختلفي ذكر شده است : در برخي نقل هااوّل رجب سال 57 هجري (5) و در برخي ديگر سوم (6) و پنجم (7) صفرسال 57 هجري آمده است ، امّا سوم صفر سال 57 هجري از نظر محقّقين ترجيح دارد.(8)

در سال شهادت امام باقرعليه السلام آراء مختلفي هست : بعضي آن را روز هفتم ماه ذيالحجّه سال 114(9) مي دانند و برخي ديگرسال 117(10) و 118(11) و 116(12) هجري ذكر نموده اند، ولي در بيش ترمنابع سال 114 هجري روايت شده است .(13)

منابع روايي و تاريخي علّت شهادت آن حضرت را مسموميّت دانسته اند(14) به وسيله زين آغشته به سم به صورتي كه بدن مبارك از شدّت تاءثير سم به سرعت ورم كرده و سبب شهادت امام باقرعليه السلام شده است .(15)

امام باقرعليه السلام اين چنين مظلومانه شهيد شد و در بقيع ، كنار مرقد پدربزرگوارش اما سجّادعليه السلام مدفون گرديد.(16) آن امام همام عليه السلام حدود19 سال پس از شهادت پدر در مقام امامت بود.(17)

خاندان امام باقر(ع )

امام باقرعليه السلام از سويي به شجره نبوّت وصل است . جدّ بزرگش محمّد مصطفي صلي الله عليه و آله است و جدّه اش خديجه كبريسلام الله عليها و فاطمه سلام الله عليها است . از تقارن رسالت و امامت ، حضرت فاطمه زهراسلام الله عليها و حضرت علي عليه السلام و امام حسن عليه السلام و امامحسين عليه السلام پا به عرصه وجود نهادند كه هر يك خورشيدي عالم تابند و نيازي به وصف ندارند و امام زين العابدين عليه السلام در زمان پدر بزرگوارش امام حسين عليهالسلام با دختر عموي خود فاطمه سلام الله عليهاازدواج نمود كه در شاءن و جايگاه به حدّي است كه امام صادق عليه السلام درباره او مي فرمايد: ((زني راستگو و صديقه است و هيچ زني در شايستگي و فضيلت به پايه او نمي رسد.))(18) در نقلي ديگرفرموده است : ((در خاندان امام حسن مجتبي عليه السلام مثل او ديده نشده است .))(19)

مادر آن بزرگوار را زني مستجاب الدّعوه خوانده اند و از نمونه هاي نفوذ دعاي او امام باقرعليه السلام فرموده است كه روزي مادرم كنار ديواري نشسته بود، ناگهان ديوارريزش كرد و در معرض ويراني قرار گرفت . مادرم دست بر سينه ديوار نهاد و گفت :((به حقّ مصطفي صلي الله عليه و آله سوگند، اجازه فرو ريختن نداري .)) ديوار برجاي خود ماند تا مادرم از آن جا دور شد. سپس فرو ريخت .(20)

امام صادق عليه السلام مي فرمايد:

اِنَّ الباقرعليه السلام هاشميٌ من هاشميّين و عَلَوِيُّ من علويَيْنن و فاطِميُّ من فاطِميينَ،لاَِنَّهُ اءَوّلُ مَنِ اِجْتَمَعَتْ لَهُ وَلادَةُ الحَسَنِ و الحُسَيْن عليه السلام وَ كانَتْ اءُمُّهُ اُمَّ عَبْدِاللّه ،بنتُ الحَسَنِ بن علي .(21)

امام باقرعليه السلام از تبار هاشمي و علوي و فاطمي است . او از رشته امامت دو امام پديده آمده ، كه در نهايت به رسول اللّه صلي الله عليه و آله مي رسد.