بازگشت

مختصري از زندگينامه ي امام محمدباقر


ولادت امام پنجم عليه السلام در روز جمعه سوم ماه صفر سال 57 هجري در مدينه اتفاق افتاد. پدرش حضرت زين العابدين و سيدالساجدين عليه السلام است و مادرش فاطمه دختر امام حسن مجتبي عليه السلام كه دو رشته ي امامت را در خود جمع كرده است. در ميان دختران سبط اكبر زني به مقام و جلالت و شأن فاطمه نبوده است. امام حسن عليه السلام از نظر علاقه ي شديد به مادر نام دختر خود را فاطمه نهاد و اين بانوي بزرگ اسلامي در حفظ حقوق و آزادي زنان اسلام و تقوي و پرهيزكاري و نشر تبليغات عاليه ي دين سعي بليغ داشته است و حضرت صادق عليه السلام در فضيلت او رواياتي نقل مي فرمايد كه عظمت مقام اين بانوي بزرگوار را نشان مي دهد.

امام پنجم نام مباركش از اسم جدش اتخاذ شده است و او را محمد ناميده اند. لقبش «باقر» است زيرا او علم و دانش را در آن عصر شكافت و اسرار آن را آشكار ساخت. القاب ديگر او عبارت است از «رافع» يعني آن



[ صفحه 198]



كه مقام علم را بلند كرد، «ذاكر» زيرا هميشه ذكر خدا مي گفت، «شاكر» چون همواره شكر خدا مي كرد، «هادي» زيرا به ارشاد و هدايت جامعه دست زد و همچنين «صابر»، «جامع» «حاضر» زيرا داراي صفات جمال اين الفاظ بود.

آن حضرت بسيار اكرام و اطعام مي كرد و مكرر درهم و دينار انفاق مي فرمود. ايشان علم و دانش را خوب براي مردم تشريح كرد و آنها را از مشكلات اغواي جعل احاديث حزب اموي آگاه ساخت. امام پنجم با اغتنام فرصت، غوامض مسائل را تحليل فرمود و حقايق را بيان كرد. تاريخ زندگاني پنجاه ساله ي اين امام بزرگوار را هر چه مي شنويم و مي بينيم، اخبار و احاديثي است درباره ي احكام و فقه محمدي و سيره ي حقيقي دين و طريق تعليم و تعلم و تربيت و پرورش افكار مردم. ايشان اخلاق محمدي را به مسلمين آموخت و افكار مردم مسلمان را از ظلمات ابرهاي مسموم حزب اموي بيرون آورد. محضرش مركز عالمان و راويان و خطيبان و محدثان و شاعران بود. منزلش مكتب تربيتي اسلام بود كه به مردم علم و فضيلت مي آموخت.

اين نابغه ي علم و دانش مردي گندمگون، متوسط القامه، قوي هيكل، سياه موي و داراي ابروان پيوسته، چشمهاي درشت، چهره ي گشاده و شبيه جدش پيغمبر خدا صلي الله عليه و آله بود. در عصر خود متواضع ترين مردان روزگار بود. مزرعه و نخلستان بسيار داشت و خود مانند يك رعيت و دهقان فعال در روزهاي گرم آن قدر كار و تلاش مي نمود كه غلامان زير بغل او را مي گرفتند و به سايبانش مي بردند. آنچه از محصول زراعت و باغباني و نخلستان به دست مي آورد، همه را در راه خدا انفاق مي كرد و در عصر خود سخي ترين مردم عربستان بود.

حضرت امام محمدباقر عليه السلام نوزده سال و ده ماه پس از شهادت پدرش علي بن الحسين عليه السلام زندگاني و امامت كرد و در تمام اين مدت در نشر فرهنگ اسلام كوشيد. ايشان در واقعه ي كربلا سه ساله بوده است و در زمان



[ صفحه 199]



رحلت پدرش بيست و هشت سال داشت و مدت عمر مباركش پنجاه و هفت سال بود و در سال 114 هجري در مدينه به زهر هشام بن مروان به شهادت رسيد. [1] .



[ صفحه 200]




پاورقي

[1] اقتباس از چهارده معصوم عمادزاده.