بنابراين امام باقر (عليه السلام) از سويي نقش بسيار مهمي در تربيت خود شيعيان داشتند و حوزه علميه اي را با محتوا و روشهاي آن براي آنها بنيان گذاشتند، و از سوي ديگر نقش بسيار بزرگي در فرايند علمي تمام مسلمانان داشتند، چرا كه ايشان به شهادت جابر بن عبد الله انصاري مرجع علم بودند و بر تمامي علما و فقهاي آن دوران و پيروانشان برتري داشتند، و آنها نيز به او ايمان داشتند. حتي شخصيتي مانند محمد بن المنكدر كه از علماي بزرگ اهل تسنن در آن زمان بود گفته است: «هنگامي كه علي بن حسين (عليه السلام) از دنيا رفت گمان نمي كردم كه فردي با اين دانش و معرفت پيدا شود، تا اين كه فرزند ايشان محمد بن علي باقر (عليه السلام) را ديدم و با دانش و فضل ايشان آشنا گشتم.» او در برابر فضل و دانش امام سر تعظيم فرود آورده بود.

همچنين قتاده كه از مفسران بزرگ به شمار مي رفت و همچنان او را به اين عنوان مي شناسند، هنگامي كه نزد امام (عليه السلام) حاضر شد امام از او سؤال هايي پرسيدند و گفتند: آيا تو قرآن را تفسير مي كني؟ گفت: بله. امام (عليه السلام) فرمود: آيا تفسير تمام قرآن را مي داني؟ او گفت: بله، امام (عليه السلام) فرمود: آيا از تو سؤال كنم؟ گفت بله، بپرس. آنگاه امام (عليه السلام) پرسيد: قرآن را از روي علم تفسير مي كني يا جهل؟ و آيا اين تفسير از نزد خود تو است و يا از منابع حقيقي آن است؟ او گفت: نه، از نزد خودم است. امام (عليه السلام) فرمودند: با اين حال چگونه اين تفسير را به واقع و حقيقت منسوب مي كني؟! سپس امام باقر (عليه السلام) سؤالاتي پرسيد و قتاده در برابر سؤالهاي امام (عليه السلام) ناتوان ماند. آنگاه امام (عليه السلام) او را نكوهش كرد و روش تفسير درست را به او آموخت.

نمونه ي ديگر «عكرمه» است كه گفته شده هنگامي كه نزد امام باقر (عليه السلام) حاضر مي شد، هيبت امام او را مي گرفت و در برابر مقام علمي امام به لرزه مي افتاد. به او مي گفتند: چرا حالت عوض شد؟ مي گفت: من علما و شخصيتهاي بسياري را ديده ام اما هنگامي كه در حضور امام باقر (عليه السلام) قرار مي گيرم هيبتي مرا مي گيرد كه هيچ جاي ديگر رخ نداده است. البته مثالهاي بسياري از برتري شخصيت امام باقر (عليه السلام) در ميان جوامع علمي وجود دارد.

امام باقر (عليه السلام) نقش بزرگي در حفظ وحدت امت اسلامي داشتند، و مسئله ي حج فقط يك نمونه است؛ نمونه هاي ديگري نيز وجود دارد كه زمان، اجازه ي ذكر آنها را نمي دهد. و ما مثال حج را به مناسبت اين روزها كه روزهاي حج است ذكر كرديم، و از طرفي اين، از آشكارترين مثالهايي است كه از راه آن انسان مي تواند نقش امامان (عليهم السلام) را در حفظ وحدت مسلمانان ببيند، امامان (عليهم السلام) در دوره هاي مختلفشان در حفظ وحدت اسلامي و هماهنگ كردن امت و نمادهاي آن نقش داشته اند.