زيد حشام مي گويد: قتاده بن دعامه خدمت امام باقر عليه السلام رسيد، امام باقر عليه السلام فرمود: قتاده، تو فقيه مردم بصره هستي؟

قتاده عرض كرد: مردم چنين مي گويند.

امام باقر عليه السلام فرمود: شنيده ام قرآن تفسير مي كني؟

قتاده عرض كرد: آري.

امام عليه السلام فرمودند: تو از روي علم تفسير مي نمايي يا به جهالت و ناداني؟

قتاده عرض كرد: از روي علم.

امام عليه السلام فرمود: اگر واقعا از روي علم باشد تو شخصيت با ارزشي هستي، اينك



[ صفحه 161]



من يك سئوال از تو مي كنم.

قتاده عرض كرد: سئوال خود را بفرماييد.

امام باقر عليه السلام فرمود: بگو ببينم خداوند در اين آيه در سوره ي سبأ چه منظوري دارد؟

«و قدرنا فيها السير سيروا فيها ليالي و اياما آمنين» [1] .

قتاده عرض كرد: منظور كسي است كه بازار و توشه و با سواري حلال، قصد زيارت خانه ي خدا را كند در امان خواهد.بود تا به خانواده ي خود برگردد.

امام باقر عليه السلام فرمود: تو را به خدا قسم، اتفاق نمي افتد كه شخصي با زاد و توشه و مركب حلال به جانب مكه حركت كند ولي در بين راه دزدها اموالش را به سرقت مي برند و او را مي زنند به طوري كه او نابود مي شود.

قتاده عرض كرد: چرا گاهي اتفاق مي افتد.

آن حضرت فرمود: اگر قرآن را از پيش خود تفسير كني باعث هلاكت خود و ديگران مي شود. اي قتاده! اين آيه مربوط به كسي است كه خارج شود از منزل خو با زاد و توشه و وسيله ي سواري حلال قصد اين خانه را بكند به اين شرط كه عارف به حق ما باشد و با دل ما را دوست داشته باشد، چنانچه خداوند در اين آيه اشاره مي كند كه حضرت ابراهيم عرض مي كند:

«فاجعل أفئدة من الناس تهوي اليهم» [2] .

«خدايا دلهاي گروهي از مردم را متوجه خاندان من بكن.»

منظور از توجه، دوست داشتن، دوست داشتن خانه ي خدا نيست، اگر منظورش خانه ي خدا بود بايد مي فرمود: «تهوي اليه» دوست بدارند آنرا، نه اينكه بفرمايد «تهوي اليهم» دوست بداريد آنها را، به خدا سوگند! منظور از دعاي ابراهيم ما بوديم يعني اگر كسي با دل ما را دوست داشته باشد حج او قبول مي شود و در غير اين صورت قبول نخواهد شد و اگر چنين بود يعني با دوستي اهل بيت بو آن وقت



[ صفحه 162]



از عذاب جهنم در روز قيامت در امان خواهند بود.

قتاده عرض كرد: به خدا ديگر همينطور تفسير خواهم كرد. [3] .