ما كان محمد ابا احد من رجالكم ولكن رسول الله و خاتم النبيين

در مسير تاريخ انبياء ديديم كه بحث نبوت با ظهور خاتم النبيين از نو آغاز شد يك دسته از علماء يهود و نصاراي نجران و كهنه و صائبين و مجوس براي كسب اطلاع و تحقيق در صحت و سقم نبوت و پيغمبري حضرت محمد بن عبدالله خاتم النبيين صلي الله عليه و آله و سلم با وقوف به كتب آسماني سابق به مدينه و مكه مي آمدند و تحقيقاتي مي كردند و يا مباهله مي نمودند احتجاجاتي مفصل شروع مي شد و با بررسي كامل اكثريت قريب به اتفاق اين طبقه مسلمان شده بر مي گشتند يا اگر به سبب اوضاع و احوال محيط هم نمي توانستند في الحال اسلام قبول نمايند بر مي گشتند به سوي خاندان و قوم و عشيره خود و قبول اسلام مي كردند يا بودند تا وقتي كه مسلمين شروع به فتوحات كرده آنها هم اسلام را از روي كمال ميل مي پذيرفتند زيرا برهان و استدلال آن ها قطعي شده بود اما چون بشر در هر حال هر يك فردي دوراني دارد كه بايد از آغاز و انجام سير كمالي كند تا به مطلوب برسد كساني كه دور بودند بايد از نزديك به تحقيق و استعلام و اجتهاد و استنباط اصول عقايد خود كه اصل مهم آن نبوت است و ساير اركان آن نبوت به ثبوت رسيده است از روي حجت و دليل بشناسند و به همان دلايل كه نقل شد جنگهاي دامنه دار رده زمان ابوبكر و دنبال آن فتوحات عمر و عثمان و جنگهاي جمل و صفين و نهروان و پس از آن جنگهاي انتقامي و خونخواهي قتل سيدالشهداء ديگر فرصت نداد به ائمه ما كه اين مكتب را رسما بگشايند و استدلال نمايند و ديگران هم نيروي علمي و اطلاع كافي از مدينه علم نبوت و سير وحي نداشتند تا بتوانند عقول و افكار زكيه و كيسه را قانع نمايند و لذا نبوت خاصه هم مانند توحيد صفات و جلال و جمال در حال اجمال ماند تا امام محمدباقر (ع) به حجت باقرالعلوم به گشودن اين مكتب نموده و به شرحي كه داده شد استدلالا مقام نبوت



[ صفحه هفدهم]



عامه را با قصص قرآن در ضمن تفسير حال آدم تا حضرت عيسي به نحو طريقيت موضوع اثبات فرموده و پس از آن نبوت خاصه جدش را مبرهن داشت و آيات و احاديث صادره در باب نبوت را تفسير و تبيين فرموده ابهام اين معضله را برطرف كرد و متعاقب آن مكتب جعفري تا به مكتب رضوي رسيد بحث نبوت خاصه ديگر به هيچ عنوان مخالف يا شاك و مترددي نداشت به شرحي كه در كتاب امام جعفر صادق (ع) و كتاب امام رضا مفصل بيان شد در حضور مأمون بزرگان علماي فرق و اديان ديگر تسليم ادله و براهين آن حضرت گرديدند و بدين طريق بايد اعتراف كرد كه آغاز اين مكتب استدلالي از امام باقر (ع) شروع گرديده و به امام رضا (ع) پايان يافته است.

مفهوم حقيقي نبوت عامه و خاصه را امام پنجم به طرق مختلف اثبات فرموده و مردم را به اين موهبت آسماني آشنا كرد - شرحي از احوال انبياء و رسل براي قضاوت نهائي منظور نبوت و رسالت بيان فرموده است.