ما در اين كتاب بر اين مقصد هستيم كه مواد تدريس در مكتب باقري را منظم كنيم تا آنجا كه اطلاع داريم مانند فيلمي از نظر خوانندگان بگذرانيم و بعد از آن علوم اسلامي را در مكتب جعفري توصيف و تشريح نمائيم و شايد اطلاعاتي كه در كمتر از كتب سيره ائمه اطهار معمول بوده به نظر خوانندگان برسانيم.

حضرت امام محمدباقر عليه السلام در آغاز افتتاح مكتب خويشتن شاگردان و اصحاب و روات را به فوائد علم و تعظيم عالم و احترام معلم و قدر و منزلت متعلم و محصل و دانش آموز آگاه فرمود و احاديثي در اين مواد از پيغمبر اكرم صلي الله عليه و آله و سلم و از قرآن و اخبار گذشته تعليم فرموده تا مردم عصر را شيفته علم و دانش كرد و توجه اذهان و قلوب و افكار را جلب فرمود و همه مهياي فراگرفتن و فريفته مكتب سمع و بصري امام پنجم شدند.

توجه به مكتب امام محمدباقر عليه السلام در دو قسمت مهم خلاصه مي شود كه بسيار جالب توجه است.

قسمت اول تشحيذ افكار و انديشه و پرورش استعداد و سليقه افراد است به سوي دانش و بينش كه بيدار نمودن حس دانش جوئي و معارف پروري مردم پس از هزار ماه حكومت بني اميه خود يك قدرت و نيروي فوق العاده بالاتر و برتر از سطح افق افكار و انديشه مردم لازم داشت كه به واسطه اين امام معمول و مجري گرديد

قسمت دوم برنامه تعليم و تربيت است كه دو اصل مهم اساسي پرورش نفوس مي باشد هم تعليم داد و هم تربيت فرمود. حضرت امام محمدباقر عليه السلام اول اصحابي را كه بيش از صد نفر مي شدند از روي مباني علمي و اخلاقي به خود جلب كرد و آنها را فريفته مكارم اخلاق خود نمود چون همه مانند پروانه اطراف شمع وجود امام پنجم به طواف مداوم مي پرداختند.

حضرت امام باقر عليه السلام اول وجوب علم و دانش را به آنها تذكر داد و از روي مباني آيات قرآن ارزش و اهميت و عظمت علم و اجر و ثواب معلم و آموزگار و دانش آموز و دانشجو را تعليم داد تا چون خوب به اين حقيقت رسيدند آن وقت باب علوم حديث و فقه را گشود و در ضمن بيان احكام و مسائل فقهي علوم توحيد و نبوت و امامت و عدل و معاد را كه اصول دين اسلام بود با فروع آن براي مردم تشريح كرده و فنون ديگر علمي را هم در خلال اين تعليمات آموخت



[ صفحه 69]