اول - تفكر ساعة خير من عبادة ستين سنه كه فكر و تفكر يك ساعت در آلاء و نعماء و ادله توحيد و استدلال از آفاق و انفس در وحدانيت و براهين عقلي از عبادت شصت سال بهتر است.

تفكر عمل دل و جان است و عبادت عمل جوارح و اركان و جان از تن فاضلتر است از اين جهت عمل آن از عمل اين بهتر - به اضافه كه با فكر مي توان به دلايل عقلي توحيد يافت و نبوت ثابت كرد و ولايت را درك نمود آيا عبادت به اتفاق علماء بي علم و معرفت و كمك فكر حاصلي ندارد و سبب نجات نمي شود.

دوم - يا علي لان يهدي الله بك رجلا خير لك مما تطلع عليه الشمس [1] .

اي علي و الله اگر خداي به واسطه تو يك مرد را هدايت كند براي تو بهتر است از هر چه آفتاب بر وي طلوع كند يعني از زمين و هر چه در آن است

سوم - العلماء ورثة الانبياء بالاترين مراتب انسانيت نبوت است و هيچ شرفي برتر از آن نيست كه شخصي وارث پيغمبر صلي الله عليه و آله و سلم باشد و آن علماء هستند كه مي توانند ميراث پيغمبران برند [2] .

چهارم - يستغفر للعالم ما في السموات و الارض علماء كه در خدمت مردم به تعليم و تعلم اشتغال دارند و علم خدمت عمومي است عموم آنچه در آسمان و زمين است به شكرانه علم طلب مغفرت مي كنند.

پنجم - اقرب الناس من درجه النبوه اهل العلم و الجهاد اما اهل العلم فدلوا الناس علي ما جاءت به الرسل و اما اهل الجهاد فجاهدوا باسيافهم علي ما جاءت به الرسل

نزديكترين مردم به مقام نبوت اهل علم و جهاد هستند اهل علم براي آنكه مردم



[ صفحه 75]



را به آنچه انبياء آورده اند رهبري مي كنند و اهل جهاد براي آنكه در راه نشان دادن آيات و احكام انبياء شمشير مي زنند.

ششم - لموت قبيلة ايسر من موت عالم موت يك قبيله بهتر از مرگ يك عالم است

هفتم وحي به ابراهيم شد يا ابراهيم اني عليم احب كل عليم من دانايم و دانايان را دوست دارم

هشتم- قوله عليه السلام اذا اتي علي يوم لا ازداد فيه علما يقربني الي الله فلا بورك لي في طلوع الشمس ذلك اليوم روزي كه بر معلومات من افزون نگردد آن روز براي من مبارك و ميمون نيست

نهم قوله عليه السلام فضل العالم علي العابد كفضل القمر ليلة البدر علي سائر الكواكب برتري دانا بر عابد مانند اشعه تابناك ماه 14 است بر ساير كواكب

دهم- قوله عليه السلام يشفع يوم القيمه ثلتة الانبياء ثم العلماء ثم الشهداء و اين بالاترين مقام است كه علماء صف دوم انبياء را تشكيل داد و شفاعت مي كنند - از اخبار و كلمات قصار و آثار ائمه اطهار (ع) در فضل علم آن قدر وارد است كه محتاج كتابي است

قال اميرالمؤمنين عليه السلام يا كميل العلم خير لك من المال - العلم يحرسك و انت تحرس المال و العلم حاكم و المال محكوم عليه - و المال تنقصه النفقة و العلم يزكو علي الانفاق العالم افضل من الصائم القائم المجاهد - اذا مات العالم ثلم في الاسلام ثلمة لا يسدها الا خلف منه

اي كميل علم بهتر از مال است زيرا علم حافظ توست ولي تو بايد حافظ مال باشي علم حاكم است مال محكوم علم به بخشش زياد مي شود مال به انفاق كم مي گردد - علم مال را تزكيه مي كند عالم افضل از صائم و روزه دار قائم و مجاهد است چون عالم بميرد رخنه اي در اسلام پيدا مي شود كه به هيچ چيز مسدود نمي گردد

و نيز منظوما فرمايد



ما الفضل الا لاهل العلم انهم

علي الهدي لمن استهدي ادلاء



و وزن كل امري ما كان يحسنه

و الجاهلون لاهل العلم اعداء



ففزبه لا تكونن جاهلا ابدا

الناس موتي و اهل العلم احياء



فضيلتي جز براي اهل علم نيست زيرا آنها راه را مي دانند و هدايت و ارشاد مي كنند



[ صفحه 76]



وزن و ارزش هر كس به نيكوئي اوست و جاهل دشمن داناست بكوشيد نادان نباشيد كه نادان مرده و اما دانا زنده و جاويدان است



رو هنر جمع كن از تفرقه مال و منال

مرتضي را چه تفاوت كه عمر برد فدك



علم دادند به ادريس و به قارون زر و سيم

شد يكي فوق سما و ديگري تحت سمك



ابن يمين

جامي در فضيلت علم گويد



تاج سر جمله هنرهاست علم

قفل گشاي همه درهاست علم



در طلب علم كمر چست كن

دست زاشغال دگر سست كن



با تو پس از علم چگويم سخن

علم چو آيد به تو گويد چه كن



علم كثير آمد و عمرت قصير

آنچه ضروريست به آن شغل گير



هر چه ضروريست چو حاصل كني

به كه عمارت گري دل كني