1- فضيلت هر چيز در كمال آن است مانند فضيلت چشم در بينائي گوش در شنوائي دست در كمال قوت كه اگر فاقد اين كمال باشد فضيلت ندارد.

چون انسان مركب از روح و جسد است چنانچه سنائي گفته:



آدمي زاده طرفه معجوني است

از رفيعي رفيع و از دونيست



يا



آدمي زاده طرفه معجوني است

كز فرشته سرشته وز حيوان



گر كند ميل اين شود كم از اين

ور كند ميل آن شود به از آن



كمال جسد به آن است كه داراي روح باشد و كمال روح به علم و حكمت است و رمز اين سخن را از اين آيه مي توان يافت

و كذلك اوحينا اليك روحا من امرنا پس كمال آدمي به علم و حكمت است

2- انسان بر جماد و نبات و حيوان به علم و ادراك كليات برتري دارد و اين برتري از علم است

3- ادراك عقلي شريفتر از ادراك حسي است پس هر كس قوت عاقله اش كامل تر باشد فاضلتر است و عقل به علم زينت مي گيرد يا علم به عقل زيور مي يابد كه هر يك بدون ديگري ارزش ندارد.



[ صفحه 77]



يا آنكه گوئيم علم ادراك عقلي است و لذا علم موجب افضليت است

4- علم فضيلت است و فضل زيادي از چيزي است و چون انسان از حيوان زيادتي دارد كه علم است پس علم فضيلت است



العلم زين و تشريف لصاحبه

فاطلب هديت فنون العلم و الادبا



العلم كنز و ذخر لا نفاذ له

نعم القرين اذا ما صاحب صحبا



يا جامع العلم نعم الذخر تجمعه

لا تعدلن به دواولا ذهبا



ابوالاسود