علم و دانش بايد به حلم و شكيبائي مقرون باشد - تا نتيجه مطلوبه دهد حسن صالح از حضرت ابي جعفر امام محمدباقر عليه السلام نقل مي كند كه فرمود «ما شيب شي ء بشي ء احسن من حلم بعلم» فرمود هيچ چيز بهتر از علمي نيست كه به حلم و بردباري مقرون و آميخته باشد چه عالم اگر حليم و شكيبا نباشد سبب انزجار دلهاي مردم مي گردد مردم از افاده اش رنجور و منفور مي گردند و علم نزد او معطل و مكتوم مي ماند.

سبب آنكه امام باقر عليه السلام علم را از ميان همه فضايل اخلاقي به حلم فقط آميخته اين است كه بيان علمي بايد مقرون و مبتني بر اقتضاء محيط و قبول استعداد شنونده باشد و چون اين قدرت و نيروي معنوي به حلم و بردباري و شكيبائي آميخته نگردد بسا اوقات از ازمنه و امكنه كه اين علم در غير موقع و مورد افاضه گردد و نتيجه سوء دهد كه گفته اند:



تيغ دادن در كف زنگي مست

به كه افتد علم را نادان به دست



به اضافه كه علم بايد به مراتب استعداد شنونده و نيروي قبول قابليت او در سطح قدرت



[ صفحه 114]



لايق خود باشد و لذا عالم و دانشمند بايد داراي فضيلت حكم و شكيبائي بود تا تندخوئي يا تندگوئي نداشته باشد و علم را به طالب علم مستعد و لايق بياموزد چه تندخوئي از دانشمندان شايسته نيست چنانكه به حضرت موسي خطاب شد



تندخوئي از تو نبود معقول

كلم الناس علي قدر عقول