تفقهوا في الحلال و الحرام

حضرت ابي جعفر عليه السلام در بدايت شروع تعليمات عاليه خويش اصحاب خود را به كسب فقه و تفقه و تفهم در آن تشويق فرمود و درباره وجوب تفقه بياناتي كرد

فقه به كسر اول به معني دانستن است و فقيه به معني دانشمند است كه گفته شده فلان



[ صفحه 119]



لا يفقه و لا ينقه و افقهته يعني اعلمته و فقيه به معني چيزفهم و بايد استعداد و لياقت وحدت ذهن را در فهميدن مطالب علمي بكار برد تا ورزيده شد

فقه در اصطلاح به معني علم شريعت است و هر كس به آن دانا باشد او را فقيه گويند پس فقيه يعني دانشمند و چيزفهم

حضرت امام محمدباقر مي فرمايد تفقهوا في الحلال و الحرام و الا فانتم اعراب يعني در حلال و حرام تفقه كنيد و با دقت مطلب را بفهميد وگرنه شما هم مانند اعراب جاهليت خواهيد بود كه قرآن درباره آنها فرموده الاعراب اشد كفرا و نفاقا اينجا مراد از عرب صفت جاهليت آنهاست حضرت باقر عليه السلام از جدش اميرالمؤمنين عليه السلام روايت كرده كه چنين فرمود

قال (ع) الا اخبركم بالفقيه حقا مي خواهيد شما را از فقيه دانشمند به حق خود خبردار كنم گفتند آري «قال لم تقنط الناس من رحمة الله و لم يؤمنهم من عذاب الله و لم يرخص لهم في معاصي الله و لم يترك القرآن رغبة عنه الي غيره الا لا خير في علم ليس فيه تفهم الا لا خير في قرائة ليس فيه تدبر الا لا خير في عبادة ليس فيها تفقه»

فرمود فقيه به حق آن كسي است كه مردم را از رحمت حق مأيوس نكند و از عذاب الهي هم غافل نسازد و در ارتكاب معاصي رخصت و اجازه ندهد و از قرائت قرآن به سبب رغبت نداشتن يا به عذر اشتغال به كار ديگري بازنماند و متروك نگذارد فرمود هيچ چيز بهتر از آن علمي نيست كه در آن تفقه و تفهم نمايند هيچ چيز و كاري در آن علم و دانش راه ندارد كه فهم و فراست در آن به كار نرود هيچ چيزي در قرائت قرآني نيست كه در معاني و مطالبش تدبر نباشد - هيچ چيزي در عبادت نيست كه در آن حضور قلب و علم و معرفت نباشد