در اخبار گاهي دو خبر مشابه هم مي باشد و به هم مشتبه مي گردد در اين صورت امر بر خواننده مشكل مي شود. بديهي است اين مشكلات مانند مشكلات درسي است كه معلم و آموزگار بايد براي شاگردانش حل كند و طريق تميز و تشخيص آن را معلوم سازد در مكتب امام محمدباقر عليه السلام اين سبك مشكلات فراوان بوده كه البته متناسب با آن عصر مي باشد زيرا پس از پيغمبر خدا صلي الله عليه و آله و سلم دوره خلفا اوليه تا شهادت اميرالمؤمنين هر چه مشكلي علمي پيش مي آمد ابوبكر و عمر و عثمان ناگزير بودند با حضور حضرت ابوالحسن اميرالمؤمنين علي بن ابيطالب عليه السلام مشكلات را حل و هضم كنند ولي چون دوره معاويه رسيد عصر جعل اخبار شد و به حضرت امام حسن و سيدالشهداء فرصتي براي بيان



[ صفحه 135]



حقايق علمي نمي داد و طالبين علم و حديث را از اطراف آنها به عناويني دور مي ساختند اين مشكلات به حال ابهام باقي مانده و حضرت سجاد هم چنانچه گفتيم مقداري از اصول عقايد را با اخلاقيات در قالب ادعيه و اذكار بيان فرموده اما چون مقتضيات زمان و مكان اجازه داد امام محمدباقر عليه السلام با يك روش كه راقي ترين سبك تعليم و تربيت بايد شناخت مشكلات را براي مردم حل فرموده چنانچه معمر بن يحيي بن سام از آن حضرت روايت مي كند كه پرسيدم يابن رسول الله آنچه مردم از اميرالمؤمنين عليه السلام روايت مي كنند از چيزهائي است يا احكام و اخباري است كه درباره فرج آنها مي باشد و جز او و اولادش نمي دانند و فقط به اولاد خود تعليم فرموده چرا اين طور بوده كه تعليم علم براي يك دسته حلال و براي ديگري بايد حرام باشد؟! و آنچه استفاده مي شود بايد گفت شايد حكمي بوده كه براي خودشان و اولادشان نازل شده و بعد منسوخ گرديده يا هر دو محكم باشد آيا حقيقت چگونه است؟!

حضرت امام محمدباقر عليه السلام فرمود قد بين لهم اذ نهي لنفسه عنها و ولده يعني همان وقت كه خودش و اولادش را از آن حكم نهي فرموده علم آن بر خودشان آشكارا بوده است پرسيدم چطور مي شود اگر آن را هم براي مردمان ديگر بيان مي فرمود.

امام پنجم فرمود خشي ان لا يطاع و لو ان اميرالمؤمنين (ع) ثبت قدماه اقام