نزل القرآن اربعة ارباع ربع فينا و ربع في عدونا و ربع سنن و امثال و ربع فرايض و احكام

امام محمدباقر عليه السلام در تعليمات تربيتي و كلاسي خود كه قرآن را براي اصحابش تعريف و وصف كرده فرمود قرآن چهار قسم است كه شامل تمام شئون زندگاني اجتماعي آدمي است.

اول- يك بخش قرآن كه يك چهارم آن را تشكيل مي دهد در حق ما اهل بيت است كه مبين و مفسر عالم به قرآن و راسخ در علوم اسما هستيم و بدون تفسير و تأويل و تبيين ما فهم قرآن مشكل است.

دوم- يك چهارم قرآن درباره دشمنان ما مي باشد كه آنها از نظر خصومت و تيره بختي خود و تيره ساختن محيط براي محروميت مردم از قرآن تعريف و وصف شده و نتيجه نهائي كار آنها براي عبرت آيندگان ذكر شده است.

سوم- يك چهارم ديگر قرآن شامل فرايض و احكام و اصول عقايد و فروع دين است كه فقه



[ صفحه 145]



و احكام آن باشد مي باشد - كه درباره آن كتب فراوان به نام احكام دين - احكام قرآن - احكام اسلام نگاشته اند.

چهارم يك چهارم ديگر امثال و حكايات و قصص گذشتگان است كه از نظر نتيجه نهائي دعوت آسماني پيغمبران و اقبال و ادبار ملل و اقوام و عشيره گذشتگان و نتيجه كار آنها مي باشد كه قرآن براي عبرت اخلاف اسلاف بيان فرموده است و در پايان اين خبر مي فرمايد ما كرائم قرآن هستيم.

حضرت امام محمدباقر عليه السلام به يكي ديگر از شاگردانش مي فرمايد: قرآن در سه قسمت نازل شده و البته اين هر دو يكي است كه مي فرمايد القرآن نزل اثلاثا ثلث فينا و في احبائنا و ثلث في اعدائنا و عدو من كان قبلنا و ثلث سنة و مثل

فرمود قرآن بر سه قسم نازل شده يك قسمت آن در حق ما و در حق دوستان و يك ثلث درباره دشمنان ما و دشمنان آنان كه پيش از ما اولياء خدا بوده اند و يك ثلثش حاوي سنت و مثل است.

در هر حال قرآن شامل تمام نيازهاي بشري است و كاملترين مثل اعلاي هدايت و ارشاد است و البته اين كه امام به يكي از اصحابش مي فرمايد قرآن بر چهار قسم يا سه قسم نازل شده منظور اين نيست كه بر سه يا چهار قسمت متساوي يا ترتيب قسمت قسمت باشد بلكه به طور كلي اگر قرآن را درباره مطالب تقسيم كنيم به اين سه يا چهار طبقه مطالب يا بيشتر و كمتر تقسيم مي شود كه امام عليه السلام مي خواهد فكر مسلمين را درباره مطالب متنوع و تقسيم موضوعي و تفكيك طبقه بندي جلب فرمايد كه همه بدانند و روي مباني منظور نزول قرآن تدبر و تفكر و تعقل نمايند و از علوم و فنون ادبي و تربيتي آن بهره مند گردند.