در اينكه تفسير قرآن به شخصيت علمي اميرالمؤمنين علي بن ابيطالب عليه السلام مي رسد هيچ سخني نيست زيرا او اعلم خلق و باب مدينه علم بود - و تفسير ابن عباس و ساير روات حديث همه به اميرالمؤمنين عليه السلام مي رسد كه او راسخ در علم و نفس خود پيغمبر صلي الله عليه و آله و سلم بود و حضرت امام محمدباقر آن تفسير را يك به يك و آيه به آيه براي اصحابش پس از هشتاد سال بيان فرموده در اصول كافي از جابر روايت نموده اند كه حضرت ابي جعفر فرمود.

ما ادعي احد من الناس انه جمع القرآن كله كما انزل الا كذاب و ما جمعه و حفظه كما نزله الله الا علي بن ابيطالب و الائمة من بعده عليهم السلام

يعني جز دروغگويان كذاب هيچ كس نمي تواند ادعا كند كه تمام قرآن را به آن نحو كه نازل شده جمع كرده باشد مگر علي بن ابيطالب و فرزندانش كه ائمه معصومين (ع) مي باشند.

جابر روايت كرده كه فرموده ما يستطيع احد ان يدعي ان عنده جميع القرآن كله ظاهره و باطنه غير الاوصياء يعني هيچ كس استطاعت ندارد كه دعوي كند از ظاهر و باطن قرآن باخبر است مگر ائمه معصومين و خاندان رسالت كه خزانه دار علم الهي و معدن حكمت سبحاني هستند آنها راسخون در علم مي باشند.

شكي نيست كه هيچ كس در جهان بشريت قادر به اين دعوي نيست كه بگويد علوم قرآن را در ظاهر و باطن مي داند مگر پسر ابيطالب كه فرمود صلوني قبل ان تفقدوني

فرمود ان من علم ما اوتينا تفسير القرآن و احكامه و علم تغيير الزمان و حدثانه



[ صفحه 154]



اذا اراد الله بقوم خيرا اسمعهم و لو اسمع من لم يسمع لولي معرضا كان لم يسمع ثم امسك هنيئته ثم قال و لو وجدنا اوعية او مستراحا لقلنا و الله المستعان

فرمود از علمي كه به ميراث از رسول خدا به ما رسيده تفسير قرآن و احكام شريعت است و علم به تفاسير زمان و حوادث آن است - فرمود چون خداي تعالي براي قومي ابواب خيري بگشايد قرآن را به آنها مي شنواند و نداي حق را به گوش آنها مي رساند مگر كسي كه گوشش شايسته شنوائي نباشد حضرت فرمود اگر ما يك گوش شنوا و استعداد لايق و ظرفيت كافي مي ديديم بيش از آنچه كه تاكنون به آنها آموخته ايم مي آموختيم - و از اين عبارت معلوم مي شود كه ائمه معصومين و مخصوصا حضرت امام محمدباقر عليه السلام به علم تفسير و احكام قرآن علم حوادث جهان و علوم و فنون اسلام عالم و عارف بوده اند و نمونه بارز آن علومي است كه تعليم فرموده اند.

عياشي نقل مي كند كه فرمود هر وقت به قرآن توجه كرديد كه احوال نيكوكاران را دريابيد خواهيد ديد كساني كه در قرآن نامشان به نيكي برده شده ما اهل بيت عترت هستيم و هر كس را به بدي ياد كرده آن دشمنان ما هستند و عطف توجه به اين معني اثبات مي كند كه قرآن مجيد بهترين كتاب مناقب اهل بيت و مثالب دشمنان آنهاست