و كذلك جعلناكم امة وسطا لتكونوا شهداء علي الناس و يكون الرسول عليكم شهيدا

قرار داديم شما را امت وسط با واسطه يا ميانه جماعت انبوه بشر تا شاهد بر عالميان باشيد و پيغمبر خدا شاهد اعمال و انديشه و كردار شما مي باشد.

شبه جزيره عربستان به منزله قلب عالم اسلامي است يا ميانه ممالك آسيائي و مركز خاورميانه است يا از اين جهت كه ملت اسلام از ماديت صرف و رهبانيت و روحانيت صرف مصون و معتدل است و ميانه رو و مقتصد و يا واسطه بين شرق و غرب يا بين شمال و جنوب حد وسط قرار گرفته و يا به سبب اعتدال و اقتصاد علم و اخلاق و فضيلت آنها را ملت وسط گويند نه به شقاوت كفر مادي و نه بي بند و باري تاركين دنيا شبيه است.

حضرت امام محمدباقر عليه السلام در تفسير اين آيه فرموده است.

نحن الامة الوسط و نحن شهداء الله علي الناس و حججه في ارضه و سمائه

مائيم همان امت وسط و برگزيده كه خداي عالم در قرآن باز فرموده است و مائيم شاهد و ناظر و گواه بر خلق خدا مائيم حجت پروردگار در زمين و آسمان.

و به يكي ديگر از اصحابش فرمود مراد از حديث ليلةالقدر ما هستيم كه خداوند ما را مانند شب قدر مقسم و مقدر و مقوم خلق قرار داد و در شب است كه منابع و مبادي تكون مواد و مواليد و عناصر صورت مي گيرد - تربيت و تقويت نفساني و روحاني خلق هم به سبب تعاليم عاليه ما تكون و تقويت و تعالي مي يابد.



[ صفحه 167]



فرمود ايم الله لقد قضي الامر ان لا يكون بين المؤمنين اختلاف و لذلك جعلهم شهداء علي الناس ليشهد محمد صلي الله عليه و آله علينا و ليشهد علي شيعتنا و ليشهد شيعتنا علي الناس يعني سوگند به خداي كه قضا بر اين جاري گرديده كه بين مؤمنين اختلافي رخ ندهد و لذا خداوند عالم مؤمنين را بر خلق شاهد و ناظر و گواه عمل قرار داد و محمد صلي الله عليه و آله و سلم را بر ما و ما را بر شيعيان و شيعه را بر خلق عالم شاهد قرار داده - تا آنها ناظر انديشه و افكار و اعمال خلايق باشند - و آنها مركز عالم آفرينش هستند كه جهان بر محور وجود آنها مي چرخد.

مرحوم فيض مي گويد مراد از شيعه خواص شيعه مي باشد كه در درجه تالي تلو اهل بيت خواهند نمود.

و در روايت ديگر از حضرت امام محمدباقر عليه السلام روايت است كه فرمود نحن نمط الحجاز - پرسيدند نمط حجاز چيست؟ فرمود اوسط الانماط مگر نشنيده اي كه خداي تعالي مي فرمايد و جعلناكم امة وسطا مراد ما هستيم كه مركز دايره عالم ايمان و ديانت مي باشيم فرمود الينا يرجع الغالي و بنا يلحق المقصر يعني غاليان و غلوكنندگان به ما برگشت خواهند كرد و مقصرين نيز به ما ملحق مي گردند.

در مناقب اين خبر به صورت ديگري نقل شده كه امام پنجم فرمود گواهان و ناظرين بر خلق جز ائمه و فرستادگان خدا نيستند امامت جايز نيست خداي را گواه گيرد.

مرحوم فيض مي گويد مراد اين است كه ائمه معصومين از دروغ و افترا و مبالغه مصون هستند و بدين جهت خداوند آنها را شاهد و گواه خلق گرفته و پيغمبر را شاهد آنها و خود شاهد كار پيغمبران است و اين درس فضيلت و منقبت به ما نشان مي دهد كه بايد سلسله مراتب در هر حال خواه مراتب مادي و شئون نشئه عالم طبع يا مدارج عالي روحاني و كمالات نفساني همه با رعايت سلسله مراتب اجرا گردد - و به همين جهات توجه داشته كه فرمود شما را امت وسط قرار داديم تا شاهد خلق باشيد و پيغمبر صلي الله عليه و آله و سلم شاهد كار شما مي باشد و هر پيغمبري شاهد حال ملت و امت خود خواهد بود.

آنگاه امام پنجم فرمود و اتوا البيوت من ابوابها بايد به هر خانه از درب آن وارد شد و خانه ايمان و دين ولايت ما هستيم كه بدون هدايت و ارشاد ما به جائي نخواهند رسيد - و بايد چنگ به عروةالوثقي ولايت زد كه خاندان اهل بيت طهارت مي باشند - و كساني كه



[ صفحه 168]



دوستدار شياطين باشند به خود ستم كرده اند - و سپس فرمود نحن منهم و نحن بقية تلك العترة ما از آن اهل بيت هستيم كه بايد به دوستي ما تمسك جويند - و اعتصام ورزند.