درباره تعليم و تربيت فرمود چهار چيز است كه دل ها را مي ميراند بايد از آنها اجتناب كنيد تا دل زنده بمانيد.

قال (ع) اربع تمتن القلب الذنب علي الذنب و كثرة مناقشه النساء يعني محادثهن و مماراة الاحمق نقول و يقول و لا يرجع الي خير و مجالسة الموتي فقيل يا رسول الله و ما الموتي قال كل غني مترف.

چهار چيز است دل را مي كشد 1 - گناه روي گناه 2 - با زنان بسيار معاشرت كردن 3 - مجادله و مباحثه با احمق كه هيچ وقت به نتيجه نمي رسد 4 - مجالست با مردگان است پرسيدند اين كدام است فرمود مردگان كساني هستند كه توانگر باشند و متنعم به هر نعمتي بوده اما غرق متاع دنيا شده و به كردار زشت خود غافل گردند.

دل آدمي وقتي مي ميرد كه به دنيا و ماديات علاقمند گردد و مستغرق ماده و بت پرستي گردد توجه و تعشق به شهوات و امتعه زرق و برق جهان دل را مي كشد - همنشيني با زنان انسان را از روحانيات باز مي دارد و از فضيلت و كمال و صفا و جلال باز مي دارد دل بستن به اين حطام دنيوي و مصاحبت با كوته نظران مادي و شهوي و استغراق در تمايلات نفساني آدمي را از صفاي معنوي دور مي سازد انسان بايد راه كمال را با برنامه اي كه گذشتگان اين راه تنظيم كرده اند طي كند و شكي نيست كه مشعلداران هدايت اول انبياء عظام و پشت سر آنها اوصياء گرامي هستند كه با تربيت ديني بشر را به فضيلت خود رهبري و راه سعادت و كمال را به آنها آموخته اند تا دل مشغوليات الهي داشته و در پست و بلند زندگي متوقف نگردند مردن دل يعني توقف در سر راه تمايلات و دوستي شهوات و مصاحبت با زنان و كوته فكران كه سبب وقفه و ضلالت مي گردند - خلاصه اجراي برنامه دين و نشر و تعميم آداب و احكام



[ صفحه 263]



شريعت سيدالمرسلين سبب رشد دل و عقل مي گردد و از وقفه و عقب افتادگي و سقوط مصونيت مي بخشد.