طبري و ابن اثير مي نويسند: از حوادث مهم دوره آخر اموي و سال 114 شهادت حضرت امام ابوجعفر محمد بن علي بن الحسين باقرالعلوم مي باشد.

پدرش حضرت سجاد و مادرش ام عبدالله دختر امام حسن مجتبي عليه السلام مسمي به فاطمه تولدش روز جمعه اول ماه رجب سال 57 هجرت مدت عمرش 57 سال و پنج ماه و 7 روز بوده است - وفاتش روز دوشنبه 7 ذي حجة سال 114 مدت امامتش 19 سال امام پنجم مردي گندم گون متوسط القامه معتدل قوي هيكل عالم و دانشمند حليم و شكيبا خوش سيما و صورت - نيكوسيرت و سجيت بود اين امام همام دو زن داشت به نام ام فروه دختر قاسم بن محمد و ام حكم بنت اسد بن مغيره و دو كنيز به نام ليلي و زينب داشت.

اين امام در تحولات سياسي عصر بني اميه و بني عباس فرصتي مناسب يافت كه در نشر علوم اسلامي خدمتي به سزا نمود و تعليمات عاليه بسيط آموخت و مدرسه ي بزرگ گشود كه بعد به نام مكتب جعفري شهرت يافت.

علت وفاتش سمي بود كه ابراهيم بن وليد و والي مدينه در ميان طعام نموده و به آن حضرت خورانيد و در عصر هشام بن عبدالملك بوده است.

بيست سال اختلاف و تصادم دو سياست به اين امام فرصتي داد كه خوب توانست مكتبي بگشايد و راهي باز كند كه معارف اسلام و آموزش و پرورش اميرالمؤمنين عليه السلام زنده گردد و احكام دين و علوم و فنون اميرالمؤمنين تجديد حيات نمايد و از نو آغاز گردد.

آن علوم و معارفي كه معاويه و اخلافش مخفي كردند و پنهان داشتند و كتمان



[ صفحه 345]



نمودند و نگذاشتند مردم بفهمند امام محمدباقر در اين بحران سياسي آن را بيدار و مردم را هشيار فرمود.