جامعه يك واحد زنده و مستقل از افراد و داراي شخصيت است، سنن و نواميسي بر جوامع انساني حاكميت دارد رشد و ترقي و يا انحطاط و سقوط جوامع بشري بر اساس نواميس و قوانين حاكم بر آنها صورت مي گيرد. در ميان موضوعات و امور مربوط به اجتماع شايد امري همچون هدايت و رهبري جامعه از اهميت برخوردار نباشد.

هراجتماعي داراي امور و شؤوني است كه بايد به نحو مقتضي و شايسته مورد توجه قرار گرفته، و در جهت نيل به آنها از بهترين شيوه ها و روشها بهره جست.

تعيين هدف و يا اهداف جامعه، رشد و ترقي و تعالي آن، مشخص بودن اصول و سياستهاي كلي، تدوين قوانين جزئي و در جهت نيل به اين اهداف و در مفهوم كلي تنظيم برنامه، نظارت و مراقبت، حفظ كيان و هويت جامعه و مهمترين اركان حيات يك جامعه زنده و پويا است.

اين همه بدون رهبري و هدايت و اداره ي رهبري، حكيم، آگاه، هوشمند، مدبر و شجاع تحقق نيافته و عملي نمي شود. تاريخ جوامع و



[ صفحه 2]



تحليل و بررسي علل ترقي و يا انحطاط آنها مصداقهايي براي اين مدعايند.

از اين گذشته، رهبري هر اجتماع مظهر روح جمعي آن اجتماع بوده، تبلور هويت فرهنگي، تاريخي آن جامعه است، رهبري نماد همه ي آرمانها و آرزوهاي يك ملت است و هر فردي از افراد جامعه خود را در مظهر هويت و وحدت جامعه ي خويش منحل مي بيند.

لازم است گفته شود، در اين نگرش به مقوله ي رهبري، نظام حكومتي و هيأت حاكم خود به عنوان شأني از رهبري، بلكه مهمترين شؤون آن است.

در فلسفه ي اجتماعي اسلام، امامت و رهبري، از موقعيتي بسيار خطير و جايگاهي بس بلند و اهميتي فوق العاده برخوردار است. در اين آيين حنيف تا آنجا رهبري و شناختن آن مطرح است، كه آن را شرط ورود به مكتب اسلام حقيقي دانسته اند.

مگر اين سخن بنيانگذار اسلام نيست كه مي فرمايد:

من مات و لم يعرف امام زمانه مات ميتة الجاهلية با الكفر و النفاق

(بنا بر اختلاف موجود در نقل حديث)

هر كس بميرد و امام زمان خويش را نشناسد به مرگ جاهليت يا كفر يا نفاق مرده است و در تحريض و برانگيختن اراده و همتها براي شناخت امامت و رهبري سخني بالاتر از اين نمي توان گفت.

اما نكته ي دلپذير و اساسي اين كه در اسلام و به مفهوم صحيح شيعي آن، رابطه ي رهرو و راهبر و پيروان كه از يك طرف بر اساس ارادت و محبت، و از سوي ديگر بر مبناي شفقت و مهرورزي استوار است و كيست كه نداند كه عنصر محبت و عشق در اتخاذ خط مشي صحيح و جهت



[ صفحه 3]



درست و رفتاري معقول و متين، در سازندگي انسان تا چه حد مؤثر است، آنهم نه عشقي كه خيزش احساسي آن را بر انگيخته و بيدار كرده است بلكه محبت و عشقي كه ناشي از معرفت و بر آمده از شناخت عميق اوست. انسان به حسب تمايلات بلند و فطري خويش، نمونه هاي عالي اخلاق و سمبلهاي بزرگ و شايسته و كمالات انساني را دوست دارد، لذا هرگاه ارزش هاي متعالي و ممتاز اخلاقي، و سجاياي انساني براي مردم توصيف شوند، و زندگي سراسر حكمت و زيبايي و رفتار و كردار متين و همراه با كرامت و بزرگواري عاملان بدان براي مردم معرفي شوند، به طور طبيعي علاقه ها، محبت ها و ارادتها از نهانخانه ي فطرت آحاد مردم سر خواهد زد و به سوي آنان جلب و جذب خواهد شد. چنانچه گويي ارتباط و علاقه و محبت ميان امام و امت طرفيني است، و از ناحيه امام هم پيوسته عنايت مي شود، و او نيز از سر مهر و شفقت و پيرو و رهرو خود را در پناه لطف و توجه خويش قرار داده و دستگيري مي كند، و پيوسته اين تعامل اوج مي گيرد و عميق مي شود، و روشن است كه ژرفاي اين پيوند براي احدي قابل تصور نخواهد بود.

و نكته آخر اين كه: باز شناساندن امامان معصوم عليه السلام و معرفي حجتهاي الهي كه در واقع و ظاهر رحمت و لطف خداوند مي باشند در حقيقت نشان دادن راه و سمت و جهت صحيحي است كه بايد انتخاب شود، و نيز نمودار مقصودي كه بايد اختيار شود. و آيا در زندگي براي انسان، امري از داشتن راه و خط مشي و رويه اي صحيح مهمتر وجود دارد؟

علت اصلي و ريشه ي اساسي، رنج و درد و افسردگي و سرگشتگي بشريت قدرتمند و فائق بر طبيعت در عصر ما چيست؟ انسان امروز با همه ي



[ صفحه 4]



برخورداري مي نالد، و از كمبود و يا نبود، و بدليل نداشتن و يا نيافتن معني و مفهومي عميق براي زندگي به سختي رنج مي برد، و احساس پوچي و بي هدفي چون موريانه روح و روان وي را مي خورد. و او را از درون تهي و بي مغز مي كند.

معرفي، شناساندن، تحليل و تشريح زندگي نمونه هاي متعالي و بارز انساني، آنهايي كه از افق آفرينش سر بر آورده و حيات و اسرار و رموز آنرا به زير بالهاي انديشه گسترده و فاقد خويش گرفته و حقايق آن را به روشني واقف گشته اند، و مقصد و مقصود آفرينش را به وضوح دريافته و در اين رابطه خود به عاليترين حد كمال دست يافته اند، ضروري ترين و فوري ترين كاري است كه بايد صورت بگيرد.

بدين منظور و هم در پي ارشادات و تأكيدات مقام معظم رهبري حضرت آيت الله العظمي خامنه اي و در جهت تحقق منويات و توليت عظماي آستان قدس رضوي حضرت آيت الله واعظ طبسي، مبني بر تدوين و نشر معارف اسلام، و تحليل زندگاني و باز شناساندن چهره هاي پر فروغ و پيشوايان معصوم عليه السلام به زائران معزز و محترم، اين اثر كه در زمينه ي تبيين اجمالي حيات امام محمد بن علي، حضرت امام باقر العلوم عليه السلام تدوين يافته عرضه مي شود. اميد است اين اقدامات بتواند در وصول به اهداف مذكور مؤثر واقع شود.

اداره ي فرهنگي آستان قدس رضوي



[ صفحه 5]