كوتاه سخن آن كه: حوزه ي تدريس امام باقر عليه السلام از نظر كيفيت و كميت به قدري فوق العاده و چشمگير بود، كه علما و محدثان بزرگي در شأن امام باقر عليه السلام در رابطه با مقام علمي و حوزه ي درسش چنين تعبير كرده اند:

ما رأيت العلماء عند احد قط اصغر منهم عند ابي جعفر عليه السلام.

«هرگز دانشمندان را نديدم نزد احدي خود را آن قدر كوچك كنند كه در نزد امام باقر عليه السلام كوچك مي نمودند.» [1] .

يعني تمام برجستگان و شخصيت هاي بلند پايه علمي جهان اسلام و... وقتي در محضر امام باقر عليه السلام مي نشستند، آن چنان تحت الشعاع مقام علمي او قرار مي گرفتند، كه خود را كوچك و ناچيز مي يافتند.

حكم بن عتيبه يكي از علماي برجسته و معروف معاصر امام باقر عليه السلام بود، او وقتي كه به محضر آن حضرت مي رسيد، آن چنان خودباخته و ناتوان جلوه مي كرد كه يكي از دانشمندان به نام عطاء مي گويد:

رأيت الحكم عنده كانه عصفور مغلوب:

«حكم بن عتيبه را در محضر امام باقر عليه السلام همانند گنجشك



[ صفحه 34]



شكست خورده مي ديدم.» [2] .

و عبدالله بن عطاء مكي مي گويد:

و لقد رأيت الحكم بن عتيبة مع جلالته في القوم بين يديه كانه صبي بين يدي معلمه:

«همانا حكم بن عتيبه را با آن جلالت و شكوهي كه در ميان قوم داشت، در محضر امام باقر عليه السلام همچون كودكي در نزد استادش ديدم.» [3] .