مرکز پاسخگويي: دفتر تبليغات اسلامي
گروه: امامت و تشيع
موضوع اصلي: امامت و تشيع
موضوع فرعي: معرفي «طلقاء»
امام باقر(ع) در روايتي از عباس و عقيل به عنوان "طلقاء" ياد كرده است. چرا به اين ها طلقاء مي گويند؟ مگر اين ها مانند ابوسفيان بودند؟


پاسخ:
جملة "فأنتهم الطلقاء" شامل حال همة آن افراد مي گردد كه پس از فتح مكه مورد عفو پيامبر(ص) قرار گرفته بودند.

عباس - به رغم آن كه يكي از شخصيت هاي مهم به حساب مي آمد - از قرشيان بوده، حتي در جنگ بدر در صف دشمنان قرار داشت. البته برخي باور دارند كه او به اجبار و اكراه قرشيان در جنگ حضور داشته است؛ و به دست مسلمانان اسير شد ولي ابن عباس از افرادي بودند كه مورد عفو پيامبر(ص) قرار گرفت؛ همان گونه كه بر همة افرادي كه مورد عفو پيامبر قرار گرفته بودند "طلقاء" اطلاق مي شد، بر ابن عباس نيز "طلقاء" گفته مي شد. اين كه امام باقر(ع) از عباس بن عبدالمطلب به عنوان "طلقاء" ياد كرده، اشاره بر همان عفو عمومي بوده كه بر همة افراد مكه گفته شده، بر او نيز "طلقاء" گفته شده است. حضرت عقيل نيز از جمله افراد بود كه در صف قرشيان بوده و در جنگ بدر حضور داشت و اسير مسلمانان شد. گرچه باور دارند كه او نيز به اجبار در جنگ حضور يافت، ولي عقيل نيز از جمله افرادي بود كه عفو عمومي پيامبر شامل حال او شد و بر او "طلقاء" گفته مي شد؛ زيرا همچنان در مكه و ميان مشركان بود؛ چنانكه در كلام امام باقر(ع) به اين مطلب اشاره شده است. امام باقر(ع) فرمود: "... حديثاً بالاءسلام عباس و عقيل و كانا من الطّلقا؛ عباس و عقيل تازه مسلمان و آزاد شدگان پيامبرند".

واژة "حديثاً بالاسلام" حكايت از آن دارد كه عباس و عقيل بعداً اسلام آورده اند.

ابعاد شخصيت عباس و عقيل موجب نمي شود كه بر آن ها "طلقاء" اطلاق نشده و اين اصطلاح دليل همانندي آن ها و ابوسفيان هم نيست. تفاوت عقيل و عباس با ابوسفيان در آن ظهور مي كند كه ابوسفيان نقش بنيادي در سازماندهي جنگ بر ضد

پيامبر(ص) و توطئه عليه مسلمانان داشت، ولي عباس و عقيل چنين نقشي را نداشتند. بر اين اساس اطلاق "طلقاء" بر عباس و عقيل همانندي آنان با ابوسفيان را تداعي نميكند و همة آن هايي كه مورد عفو پيامبر قرار گرفتند "طلقاء" بودند.