گفته شد كه علم دين فقه اسلام است و فقه اداي فرايض است براي تكامل نفس و تهذيب آن و نيل به مراتب كمال لايق خود و لذا فقه وجهه همت علماء اسلام قرار گرفته تا جائي كه در اواخر جز فقه و اصول



[ صفحه 118]



آن علمي مورد بحث نبوده نقل از كتاب اصول كافي ابوالصباح كناني از حضرت ابي جعفر امام محمدباقر عليه السلام روايتي مي كند كه فرمود در خدمت اميرالمؤمنين علي عليه السلام كسي عرض كرد آيا هر كس به وحدانيت خدا و رسالت محمد مصطفي صلي الله عليه و آله و سلم ايمان بياورد و اقرار نمايد مؤمن است؟!

قال (ع) فاين فرايض الله

واجبات كجا مي رود

يعني به صرف شهادت و اقرار ايمان حاصل نمي شود بلكه مؤمن به كسي مي توان گفت كه واجبات را عمل كند و مراقب مستحبات باشد و از نواهي پرهيز نمايد فرمود

«كان علي عليه السلام يقول لو كان الايمان كلاما لم ينزل فيه صوم و لا صلوة و لا حلال و لا حرام» اگر ايمان به همان اقرار كافي بود احكام فرايض مانند نماز و روزه نازل نمي شد و حكم حلال و حرام را بيان نمي كردند آنگاه امام پنجم فرمود اگر عنوان ايمان براي مؤمن كافي بود پس چرا حد بر اشخاص جاري مي كردند و دست دزد را مي بريدند در حالي كه هيچ كس به قدر مؤمن در پيشگاه حق محترم و مأجور نيست.

«ما خلق الله عزوجل خلقا اكرم علي الله عزوجل من مؤمن لان الملائكة خدام المؤمنين و ان جوار الله للمؤمنين و ان الجنة للمؤمنين و ان حورالعين للمؤمنين.

فرمود ملائكه خدام مؤمنين هستند آنها در جوار حضرت حق منزل دارند بهشت جاويدان مخصوص مؤمنين است حورالعين خدمه آنها مي باشند و اضافه فرمود هر كس منكر فرايض گردد كافر است.

اين فرائض كه به فروع دين تعبير شده و براي اجراي احكام شريعت است از طهارت تا ديات قريب شصت باب است كه متضمن سعادت بشر در تمام شئون زندگي اجتماعي مي گردد و عقد و ايقاع و مكاسب و متاجر و احكام و حدود و ديات و قوانين انفرادي و اجتماعي و آنچه بشر در تمام ادوار زندگي بدان نيازمند است همه را روشن و آشكار بيان فرموده است.